آریتمی قلبی چیست؟ و راههای تشخیص آریتمی قلبی چیست؟

اگر ریتم ضربان قلب یک فرد دچار اختلال نباشد شخص در حالت عادی نباید متوجه عملکرد قلب خود باشد؛ و هر تغییر حالتی (کند یا تند شدن ضربان) یک نوع آریتمی محسوب می‌شود. وقتی که ریتم ضربان قلب حالت غیرطبیعی داشته باشد آریتمی قلبی رخ داده است. میزان ریتم طبیعی قلب بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در هر دقیقه است. برای آریتمی پنج نوع دسته‌بندی ذکر شده است:

●  برادیکاردی

به طور کلی، هنگامی که در حال استراحت هستید، ضربان قلب آهسته را می خواهید.این نشانه ای از سلامت است؛ اما اگر این خیلی آهسته باشد، می تواند نشانه ای از وضعیتی به نام برادیکاردی باشد.به طور معمول، زمانی که شما در حال خوابیدن هستید، ضربان قلب شما رقمی بین ۶۰ بار یا بیشتر از آن که می شود حداکثر ۱۰۰ بار باید در یک دقیقه ضربان داشته باشد؛ اما با برادیکاردی، این ضربان به زیر ۶۰ ضربه در دقیقه می رسد.

● آریتمی تاکیکاردی یا سریع

آریتمی سریع (بیش از ۱۰۰ ضربان در دقیقه) تاکی کاردی نامیده می‌شود. تاکی کاردی خود شامل چند نوع مختلف می‌شود.

● تاکیکاردی فوق بطنی

این اصطلاح تمامی آریتمی‌هایی را شامل می‌شود که از بالای بطن شروع می‌شوند. باعث تپش قلب‌هایی می‌شود که به طور ناگهانی شروع شده و پایان می‌یابد.

●  تاکیکاردی بطنی

سیگنال‌های الکتریکی معیوب از بطن شروع شده و ضربان قلب سریع اجازه نمی‌دهد که بطن‌ها از خون پر شوند. در افرادی که قلب سالم دارند، این حالت مشکلی ایجاد نمی‌کند.

● ایست قلبی

 ضربان اضافی انواع آریتمی هستند که ممکن است قلب به آن‌ها دچار شود.

● فیبریلاسیون دهلیزی

زمانی که سیگنال‌دهی قلب نامنظم می‌شود، ضربان قلب سریع و ناهماهنگ شده و ممکن است این وضعیت موقتی یا طولانی شود. برخی از دوره‌های آن با درمان متوقف شده و از عوارض جدی آن سکته مغزی است.

● فلوتر دهلیزی

 این مورد شبیه به فیبریلاسیون دهلیزی بوده و تفاوت آن در این است که ضربان منظم‌تر است. فلوتر نیز با سکته مغزی در ارتباط است.

●فیبریلاسیون بطنی

این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که سیگنال‌های الکتریکی سریع و نامنظم باعث اختلال در بطن‌ها شوند. در این حالت بطن به جای پمپاژ خون فقط می‌لرزد.

دفيبريلاسيون به چه مفهوم است؟

دفيبريلاسيون راهي براي تبديل ضربان قلبي غير طبيعي به ضربان قلبي طبيعي از طريق يك شوك الكتريكي كوچك مي باشد که ممکن است داخلی یا خارجی باشد. در شوک خارجی که با ایجاد آمادگی در بیمار، با دستگاه از خارج شوک داده میشود. در نوع داخلی یا کاشتنی ، باطری را زیر پوست ناحیه فوقانی قفسه سینه قرار میدهند که شوک هایی را ایجاد مینماید و به عنوان ضربان ساز عمل میکند.

در یک دسته‌بندی دیگر می‌توان انواع آریتمی را به خوش‌خیم و بدخیم نیز تقسیم‌بندی کرد

آریتمی زمانی اتفاق می‌افتد که سیگنال‌های الکتریکی که ضربان قلب را هماهنگ می‌کنند، به درستی به قلب نرسند و درست کار نکنند.خیلی از آریتمی‌های قلب خطری ایجاد نمی‌کند، اما بعضی از انواع آن هم می‌توانند خطرناک باشند.

●  آریتمی خوش‌خیم

عموماً فوق بطنی و از منشأ حفره‌های دهلیزی (فوقانی) قلب است. این نوع از آریتمی صرفاً باعث تپش قلب و سرگیجه در فرد می‌شود.

● آریتمی بدخیم

 منشائی از بطن‌ها و حفره‌ی پمپاژ کننده خون دارد. اگر آریتمی بدخیم کنترل و درمان نشود ممکن است باعث ایست قلبی و مرگ شود.

● مفهوم دیس ریتمی

دیس ریتمی در واقع هر گونه تغییر در تعداد ضربان قلب یا نظم ضربان قلب را دیس ریتمی یا ضربان سازی غیر طبیعی قلب میگویند.

علائم آریتمی قلب

در بیشتر مواقع آریتمی  آریتمی  قلب علامتی ایجاد نمی‌کنند، اما ممکن است خطر سکته مغزی یا ایست قلبی را افزایش دهندعلائم بیماری قلبی گاهی مستقیما به قلب مرتبط نبوده و به همین دلیل این نشانه‌ها جدی گرفته نمی‌شود.

پزشک می‌تواند با گرفتن نبض یا از طریق الکتروکاردیوگرام (ECG) ضربان قلب نامنظم را هنگام معاینه بدنی تشخیص دهد.

علائمی مانند تپش قلب و درد قفسه سینه از علائم اصلی آریتمی قلبی است که باید جدی گرفته شود. علائمی که در افراد مبتلا به آریتمی دیده می‌شود شامل موارد زیر است:

فرد افزایش ضربان قلب یا تکان خوردن در قفسه سینه را احساس می‌کند. برخی افراد این احساس را تجربه می‌کنند که گویی قلب در حال دویدن یا کنده شدن از قفسه سینه است). تپش قلب )

● ضربان قلب خیلی آهسته

● ضربان قلب نامنظم

● مکث بین ضربان‌های قلب

● احساس فشار و ناراحتی در قفسه سینه

● سرگیجه یا احساس سبکی سر

● غش

● تنگی نفس

● ضعف یا خستگی

● درد قفسه‌ی سینه

● اضطراب

● تعریق فراوان

اگر به طور ناگهانی یا به طور مکرر هر یک از علائم بالا را تجربه کردید فورا به پزشک مراجعه کنید. زیرا برخی از انواع آریتمی‌ها می‌توانند کشنده باشند.

علت آریتمی قلب

فرآیند سیگنال‌دهی در قلب سالم معمولا به‌آرامی انجام می‌شود. قلب سالم در حالت استراحت بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه دارد. اما برخی عوامل باعث می‌شوند که ضربان قلب نامنظم شده و در اصطلاح شخص دچار آریتمی شود.

 برخی از علل آریتمی قلب عبارتند از:

● سکته قلبی یا زخمی که از حمله قلبی درگذشته ایجاد شده است.

● انسداد عروق در قلب (بیماری عروق کرونر)

● تغییر در ساختار قلب مانند کاردیومیوپاتی

● دیابت

● فشارخون بالا

● ابتلا به کرونا

● پرکاری تیروئید

● کم‌کاری تیروئید

● آپنه خواب

● برخی داروها، به‌ویژه داروهای سرماخوردگی و آلرژی که بدون تجویز پزشک مصرف می‌شوند.

● مصرف بیش از حد الکل و کافئین

● سوءمصرف مواد مخدر

● ژنتیک

● سیگارکشیدن

● استرس و اضطراب

عواملی که باعث می‌شوند قلب به طور منظم کار نکند شامل موارد زیر هستند

● دیابت

● مصرف بیش از اندازه دارو

● نوشیدن قهوه بیش از حد

● بیماری‌های قلب

● فشار خون بالا

● پر کاری غده تیروئید

● استرس

● زخم شدن قلب، معمولا در نتیجه حمله قلبی

● مصرف دخانیات

● بعضی مکمل‌های غذایی

● بعضی درمان‌های گیاهی

● برخی دارو‌ها

● تغییر در ساختار قلب

خطرات آریتمی قلب

عوارض آریتمی قلب در درازمدت باتوجه‌به نوع آن متفاوت است. اما به‌طورکلی این بیماری خطر سکته مغزی، مرگ ناگهانی و نارسایی قلبی را دارد. یکی از عوارض خطرناک آریتمی ایجاد لخته خون است. لخته می‌تواند از قلب به مغز حرکت کند و باعث سکته شود. ممکن است پزشک برای کاهش احتمال این عارضه داروهای رقیق‌کننده خون تجویز کند.

آریتمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

● ابتدا پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. باید در مورد سابقه پزشکی و علائم خود اطلاعات کاملی در اختیار متخصص قرار دهید.

●  برای بررسی ضربان قلب نامنظم و شرایطی مانند بیماری قلبی یا بیماری تیروئید که باعث این عارضه شده‌اند، پزشک آزمایش‌هایی را توصیه می‌کند. آزمایشات مربوط به آریتمی قلب ممکن است شامل موارد زیر شود.

● نوار قلب

در این روش حسگرهایی به قفسه سینه و گاهی بازوها و پاها وصل می‌شود. حسگرهای نوار قلب ضربان قلب را بررسی کرده و زمان هر مرحله الکتریکی را ثبت می‌کنند.

● مانیتور هولتر

برای ثبت عملکرد قلب در مدت‌زمان طولانی (۲۴ یا ۴۸ ساعت) این دستگاه کوچک و قابل‌حمل استفاده شده و فعالیت قلب را طی کارهای روزمره ثبت می‌کند.

● اکو قلب

در این آزمایش غیرتهاجمی دستگاهی روی قفسه سینه قرار می‌گیرد. این دستگاه از امواج صوتی برای تشکیل تصویر از قلب استفاده می‌کند. با اکو قلب می‌توان اندازه، ساختار و حرکت قلب را بررسی کرد.

اگر متخصص با این روش‌ها به تشخیص دقیق آریتمی نرسد، از روش‌های دیگری استفاده می‌کند. این روش‌ها عبارتند از:

● تست ورزش

 گاهی آریتمی با انجام ورزش بدتر می‌شود. به همین دلیل از تست استرس یا تست ورزش برای تشخیص این بیماری استفاده می‌کنند. در این تست شخص روی تردمیل می‌دود یا با دوچرخه ثابت کار می‌کند و در حین تمرین عملکرد قلب کنترل می‌شود.

● تست میز شیب

اگر شخص غش کرده باشد، برای بررسی علت آن از این روش استفاده می‌شود. بیمار روی یک میز دراز کشیده و ضربان قلب و فشارخون او کنترل می‌شود. سپس میز به‌آرامی از حالت افقی به عمودی رسیده و در این حین واکنش قلب به تغییر زاویه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ایجاد آریتمی

عوامل زیادی وجود دارد که می‌توانند قلب را تحریک کرده و باعث ایجاد اختلال ریتم قلب شوند. لذا عاقلانه‌ترین کار اجتناب از عوامل ایجاد کننده و عوامل تشدید کننده است.

● از روبرو شدن با محرک‌ها خودداری کنید

موارد مانند نیکوتین، کافئین، برخی داروهای بدون نسخه و الکل می‌توانند ضربان قلب را افزایش دهند و باعث تحریک ایجاد آریتمی شوند. برخی داروهای ضد‌سرفه و سرماخوردگی حاوی ترکیباتی هستند که باعث نامنظمی ضربان قلب می‌شوند. برچسب داروها را با دقت بخوانید و از پزشک یا داروساز خود بپرسید که چه داروهایی برای شما مناسب است.

● شیوه زندگی خود را تغییر دهید

اگر متوجه شدید که کژآهنگی قلب شما با فعالیت‌های خاصی بیش‌تر رخ می‌دهد، باید از انجام آن‌ها خودداری کنید.

○ اگر سیگار می‌کشید، در اسرع وقت استعمال دخانیات را متوقف کنید.

○ مصرف الکل را محدود کنید.

○ استفاده از کافئین را محدود یا متوقف کنید. برخی افراد نسبت به کافئین حساس هستند و هنگام استفاده از محصولات کافئینی (مانند چای، قهوه، نوشابه و برخی از داروهای بدون نسخه) ممکن است متوجه تشدید علائم شوند.

○ ورزش کردن را در برنامه هفتگی خود قرار دهید.

○ کلسترول و فشار خون خود را کنترل کنید.

○ در رژیم غذایی خود مقدار زیادی سبزیجات، میوه و منابع پروتئین گیاهی را قرار دهید و از چربی‌های اشباع و ترانس پرهیز کنید.

○ مصرف امگا ۳ را در برنامه غذایی خود قرار دهید. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است خطر مرگ ناگهانی قلبی را کاهش دهند. اسیدهای چرب امگا ۳ را می‌توانید در ماهی‌های چرب آب‌های سرد مانند ماهی

○ سالمون، ساردین و شاه ماهی پیدا کنیدو حتما  دو بار در هفته از ماهی‌های حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ استفاده کنید.

درمان آریتمی

بسته به نوع و شدت ضربان قلب نامنظم و اینکه چه عواملی باعث ایجاد اختلال ریتم قلب شده است، درمان‌های مختلفی وجود دارد. درمان‌ها می‌توانند شامل دارو درمانی، ایجاد تغییر در شیوه زندگی و انجام اقدامات جراحی باشند.

● دارو آریتمی قلبی

داروهای بسیاری برای درمان انواع مختلف تاکی کاردی موجود است. برای به حداقل رساندن عوارض، مصرف هر داروی ضد آریتمی دقیقا مطابق دستور پزشک بسیار مهم است. برخی از این داروها عبارتند از:

● داروهای ضد آریتمی

این داروها ضربان قلب را کنترل می‌کنند و کژآهنگی قلب را به حداقل می‌رسانند.

● داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت

این داروها خطر لخته شدن خون و سکته مغزی را کاهش می‌دهند. این داروها شامل وارفارین یا آسپرین است که در مبتلایان به فیبریلاسیون دهلیزی استفاده می‌شود.

● شوک قلبی یا کاردیوورژن

اگر داروها نتوانند ریتم قلبی نامنظم را کنترل کنند (مانند فیبریلاسیون دهلیزی)، ممکن است لازم شود شوک قلبی ایجاد شود. پس از تجویز بیهوشی کوتاه مدت، شوک الکتریکی به دیواره قفسه سینه فرد داده می‌شود که قلب را همزمان و هماهنگ می‌کند و اجازه می‌دهد ریتم طبیعی قلبی مجدد شروع شود.

● ضربان ساز (pacemaker)

ضربان ساز وسیله‌ای است که برای ایجاد ضربان قلب منظم، ضربان‌های الکتریکی کوچکی را به عضله قلب می‌فرستد. pacemaker به مدیریت آریتمی و بهینه سازی عملکرد ضربان قلب کمک می‌کند. آن‌ها مانع کاهش ضربان قلب می‌شوند. ضربان ساز دارای یک مولد پالس است (که در آن یک باتری و یک کامپیوتر کوچک قرار دارد). تکانه‌های تولیدی به وسیله مولد پالس از طریق یک سیم،‌ به عضله قلب می‌رسد.

● دفیبریلاتور قابل کاشت قلبی (ICD)

ICD یک وسیله پیشرفته است که برای درمان تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی که بسیار خطرناک هستند، استفاده می‌شود. این دستگاه به طور مداوم ریتم قلب را کنترل می‌کند و هنگامی که ریتم قلب بسیار سریع و غیرطبیعی شود آن را تشخیص می‌دهد. ICD با ارسال انرژی به عضله قلب باعث می‌شود قلب دوباره در یک ریتم عادی منقبض شود.

● ابلیشن با کاتتر (Catheter Ablation)

در ابلیشن با کاتتر، انرژی الکتریکی با فرکانس بالا از طریق یک کاتتر به ناحیه‌ای از بافت داخل قلب که باعث ایجاد ریتم غیرطبیعی قلب می‌شود، منتقل می‌شود. این انرژی مسیر ریتم غیر طبیعی را از بین می‌برد. برای دستیابی به درمان بهینه می‌توان ابلیشن با کاتتر را با سایر روش‌ها ترکیب کرد.

● جراحی قلب و آریتمی

جراحی قلب برای اصلاح بیماری‌های قلبی که باعث ایجاد آریتمی می‌شوند، مورد استفاده است. روش Maze نوعی جراحی است که برای اصلاح فیبریلاسیون دهلیزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در طی این روش، یک سری برش در دهلیز راست و چپ ایجاد می‌شود تا محرک‌های الکتریکی در مسیرهای تعریف شده محصور شوند. ممکن است برخی از افراد بعد از این عمل به ضربان ساز احتیاج داشته باشند.

●درمان خانگی آریتمی قلب

○ اگر به بیماری قلبی دچار هستید، باید علاوه بر مصرف دارو یا انجام جراحی، برای مدیریت بهتر و کنترل بیماری خود از درمان‌های خانگی نیز استفاده کنید. برای داشتن سبک زندگی سالم باید موارد زیر را رعایت کرد.

○ غذاهای مفید برای سلامت قلب بخورید. رژیم غذایی سالم انتخاب کنید. باید مصرف نمک و چربی‌های مضر را به حداقل رسانده و از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل بیشتر استفاده کنید.

○ منظم ورزش کنید. سعی کنید حداقل ۳۰ دقیقه در روز، وقت خود را به ورزش اختصاص دهید.

○ ترک سیگار: اگر ترک سیگار برایتان سخت است، حتما با پزشک خود صحبت کرده و از استراتژی‌های موثر استفاده کنید.

○ تناسب‌اندام را حفظ کنید. چاقی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را بیشتر می‌کند.

● درمان گیاهی آریتمی قلبی

مصرف گیاهان مختلفی برای سلامت قلب پیشنهاد می‌شود. گیاه زالزالک بیشتر برای درمان تپش قلب توصیه شده است. از قرون‌وسطی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها به‌خصوص بیماری‌های قلبی این گیاه موردتوجه بود. امروزه مطالعات نشان می‌دهد که زالزالک برخی از نارسایی‌های قلب را درمان می‌کند.