روکش دندان چیست ؟

روکش دندان (dental crown) یکی از رایج ترین روش های ترمیم کردن دندان است. روکش در واقع کلاهکی شبیه به تاج دندان است که قرار است بطور کامل دور تا دور یک دندان را بپوشاند  و  به جای تاج دندان در جویدن غذا نقشی ایفا کند به همین علت آن را تاج مصنوعی نیز میتوان نامید.

تاج به بخش سفید رنگ دندان گفته می شود که از لثه بیرون زده و آن را در دهان می بینید.

بخش دیگر دندان ریشه است که در زیر لثه قرار دارد و آن را نمی بینید. روکش دندان کاملاً تاج دندان واقعی را می پوشاند و در واقع دیگر هیچ بخشی از دندان روکش شده را نمی‌بینید.

روکش دندان  را پروتزهای ثابت دندانی  و یا قاب دندان  نیز  می‌گوییم.

کاربرد های روکش دندان

● موارد کاربرد روکش ها در دندانهای با تخریب زیاد مثل دندانهای عصب کشی شده که میزان دندان باقیمانده کم است برای جلوگیری از شکستن دندان ،پوشش کامل دندان با روکش ضروری است.

●  دربعضی موارد نیز به منظور بازسازی لبخند و برگرداندن زیبایی به بعضی از دندان ها ممکن است از روکش استفاده شود. بعضی افراد بر این باورند که این درمان درد دارد اما باید بگویم که خیر روکش دندان برای دندان های عصب کشی شده گذاشته می شود در این صورت هیچ دردی نخواهد داشت.

●  در مواقعی که دندان دچار پوسیدگی زیاد شده است به نحوی که تنها با پر کردن نمی‌توان آن را ترمیم کرد، تاج دندان شکسته است، دندان عصب کشی شده است و یا گاهی اوقات صرفا برای زیبایی، از روکش دندان استفاده می شود.

● روکش دندان برای دندان‌هایی که دیواره ‌هایشان شکسته یا حجم قابل توجهی از ساختار آنها به دلیل پوسیدگی از بین رفته باشد؛ همچنین دندان‌هایی که به دلیل عصب‌کشی یا نازک شدن جداره، احتمال شکستن ‌شان وجود داشته باشد، با روکش‌هایی به شکل دندان ( روکش دندان) ترمیم و بازسازی می‌شوند.

●  علاوه بر تامین استحکام برای ساختار از دست رفته دندان، زیبایی یک دندان سالم را نیز تامین می‌کند. زیرا می‌تواند دندان‌هایی که دچار شکستگی‌های مادرزادی، دندان‌هایی که اندازه‌های کوچک‌‌تر یا نا متناسب با سایر دندان ها را دارند. روکش‌ دندان ممکن است از فلزاتی مانند طلا، یا نوعی آلیاژ چینی به نام پرسلن یا ترکیبی از این دو ساخته شوند.

● برای پوشاندن و حمایت از یک دندان با پرکردگی بزرگ زمانی که بخش وسیعی از دندان تخریب شده است.

● برای محافظت از دندان‌هایی که تحت درمان کانال ریشه قرار گرفته‌اند (روکش دندان عصب کشی شده(.

● برای پوشاندن دندان‌های بدشکل یا دندان‌هایی با تغییر رنگ شدید.

● برای اهداف زیبایی مانند اصلاح طرح لبخند.

● برای نگه داشتن بریج دندان در جای خود.

● برای پوشاندن ایمپلنت دندان.

 روکش دندان برای غیر بزرگسالان هم به کار می‌رود. قاب دندان برای کودکان و روی دندان‌های اولیه (شیری) در حالت‌های زیر کاربرد دارد:

● برای حفاظت از دندان‌هایی که در معرض خطر پوسیدگی هستند، به خصوص زمانی که کودک در رعایت بهداشت روزانه دهان و دندان مشکل دارد.

● برای حفاظت از دندانی که آنقدر پوسیده است که نمی‌تواند پرکردگی را نگه دارد.

● برای کاهش دفعات تزریق بی‌حسی (یا بعضا بیهوشی عمومی) برای کودکانی که قادر به همکاری با متخصص یا رعایت مراقبت‌های دندانی نیستند.

انواع روکش

روکش دندان از مواد مختلف ساخته می شود. بسته به نیاز و سلیقه بیمار نوع آن انتخاب می‌شود:

◆ روکش تمام فلزی، طلا

طلا یکی از قدیمی ترین مواد ترمیم کننده دندان بوده و از دیر باز برای بازگرداندن عملکرد به دندان به عنوان پر کردگی یا روکش مورد استفاده بوده است. روکش طلا مقاوم ترین و محکم ترین نوع روکش دندان است همچنین از نظر هزینه معمولاً گرانترین نوع روکش محسوب می شود.

در این روکش ها قسمت داخلی روکش که در تماس با بافت دندان است از طلا و لایه بیرونی آنها از چینی ساخته می شود . طلا بدلیل خواص منحصربفرد خود بهترین ماده در دندانپزشکی محسوب می شود.
هیچ گونه خوردگی یا تغییر رنگ در این روکش ها در اطراف لثه ایجاد نمی شود . تطابق طلا با بافت دندان بسیار مطلوب است و حتی در طول زمان با فشارهای جویدن بهبود می یابد. این روکش ها از لحاظ دوام ،عالی محسوب می شوند.

مزایا

● بسیار مقاوم در مقابل فشار و ضربه

● دوام بالا و طول عمر زیاد

● سازگاری با بدن انسان بدون ایجاد آلرژی و التهاب

معایب

● هزینه بالا

● رنگ طلایی

● تمام سرامیکی

◆ روکش تمام سرامیکی

روکش سرامیکی به روش‌های مختلف ساخته می‌شود. یکی از جدید ترین روش های ساخت روکش سرامیکی، استفاده از تکنولوژی دیجیتالی کد / کم است که در آن روکش توسط دستگاه طراحی، تراشیده و ساخته می شود. این روکش را می‌توانید به هر رنگی که می خواهید انتخاب کنید.

اگر چه می توان رنگ آن را مطابق با رنگ دندان های دیگری بیمار تغییر داد اما توجه داشته باشید پس از ساخت و آماده شدن روکش دیگر نمی‌توان تغییری در رنگ آن ایجاد کرد. از نظر شباهت به دندان واقعی، روکش سرامیکی بهترین گزینه است اما از نظر استحکام به پای سایر جنسهای روکش نمیرسد.

در مواردی که زیبایی اولویت اصلی محسوب می شود ، روکش هایی که بصورت یکپارچه از سرامیک یا چینی ساخته شده اند زیبایی فوق العاده ای حاصل می کنند. روکشهای تمام سرامیک سازگاری بسیار مطلوبی با لثه دارند . انواع سرامیک ها با استحکام زیاد مانند سیلیکات و زیرکونیا برای این روکش ها کاربرد دارند. تغییر رنگ یا سایه تیره در لبه های این روکش ها دیده نمی شود . دوام آنها مطلوب و زیبایی آنها فوق العاده است .

مزایا

● مقاومت بالا در مقابل تغییر رنگ

● سازگاری با بدن انسان بدون ایجاد آلرژی و التهاب

● زیبایی و رنگ سفید

معایب

● استحکام و مقاومت کمتر

● سرامیکی فلزی

◆ روکش سرامیکی فلزی. (.      (  pfm  

روکش سرامیکی فلزی که به عنوان روکش پی اف ام (pfm) شهرت دارند برای افزایش استحکام روکش های سرامیکی طراحی شده‌اند. یک اسکلت فلزی دارد که یک لایه سرامیک روی آن کشیده شده است. بنابراین از نظر زیبایی تقریباً شبیه روکش تمام سرامیکی است و از نظر استحکام از روکش سرامیکی قوی تر است.

رایج ترین نوع روکش ها هستند که قسمت داخلی آنها از فلز و سطح بیرونی آنها از چینی ساخته شده است.در این روکش ها معمولا یک لبه فلزی در پشت روکش نمایان است. در طول زمان با تحلیل لثه ها امکان نمایان شدن لبه فلزی آنها وجود دارد

در طول زمان به دلیل خوردگی ممکن است لبه های فلزی سیاه یا آبی شده ،نمای بد رنگی در لثه ایجاد نماید. بطور کلی رنگ چینی در این روش شفافیت کمتری نسبت به ساختار واقعی دندان دارد.
دوام این روکش ها در صورتی که وضعیت بهداشت دهان بیمار خوب باشد ،مطلوب است.

مزایا

● مقاومت بالا به دلیل اسکلت فلزی

● رنگ سفید به دلیل رویه سرامیکی

معایب

● زیبایی کمتر نسبت به روکش تمام سرامیکی به علت امکان دیده شدن اسکلت فلزی در لبه روکش

◆ روکش استیل

روکش دندان استیل بیشتر برای دندان های شیری کودکان استفاده می شود و موقتی محسوب می شود. با این حال استیل بسیار مقاوم و محکم است و کارایی خوبی دارد. از نظر هزینه ارزانترین نوع روکش، استیل است.

روکش ها از نظر جنس و کیفیت

شاید نقطه ضعف اصلی روکش دندان PFM این باشد که دندان روبه‌رویی خود را بیشتر از نمونه‌های تمام فلزی یا تمام سرامیکی در معرض ساییدگی قرار می‌دهد. البته امکان شکستگی یا ترک برداشتن سرامیک وجود دارد؛ و فلز زیر سرامیک هم ممکن است به عنوان یک خط تیره دیده شود (مخصوصا اگر لثه‌هایتان عقب‌نشینی کند).

با تمام این احوالات، این روکش‌ها به شدت شبیه به دندان‌های واقعی شما هستند؛ و برای دندان‌های عقبی، جلویی و همچنین بریج های بلندی که به استحکام فلز نیاز دارند، انتخاب مناسبی هستند. هزینه روکش دندان برای این مدل‌ها هم معمولا رقم قابل قبولی دارد.

◆ روکش دندان تمام رزین

این مدل قیمت کمتری نسبت به انواع روکش های دندان دارد، اما ضعف‌های خود را هم دارد. از جمله اینکه با گذشت زمان فرسوده می‌شود و بیشتر از روکش‌های فلز-سرامیک مستعد شکستگی است.

◆ روکش های تمام سرامیک (تمام پرسلن)

از نظر ظاهری، انواع روکش دندان تمام سرامیکی بیشتر از هر نمونه دیگری شبیه به دندان‌ها طبیعی هستند. این روکش‌ها برای افرادی که به فلز حساسیت دارند بسیار مناسب است؛ و به عنوان روکش دندان جلو طرفداران زیادی دارد. البته از آنها برای دندان‌های عقبی هم می‌توان استفاده کرد.

◆ روکش زیرکونیا

روکش زیرکونیا روکشی تمام سرامیکی است که توسط فریم‌های زیرکونیومی تقویت می‌شود. ساختار این روکش مشابه نمونه PFM است؛ با این تفاوت که فلز مرکز آن از جنس زیرکونیوم است، آلیاژی فلزی به رنگ سفید که استحکام قابل توجهی هم دارد. این نمونه هم برای روکش دندان جلو بسیار مناسب است.

◆ روکش های دندانی موقت

روکش‌های موقت در مطب دندانپزشک ساخته می‌شوند، اما بیشتر روکش‌های دائمی معمولا در آزمایشگاه‌های دندانپزشکی و توسط دندان‌ساز ساخته می‌شوند. روکش‌های موقت معمولا از مواد مبتنی بر اکریلیک یا استیل ضد زنگ ساخته می‌شوند، و به عنوان یک ترمیم موقت (تا زمانی که روکش دائمی آماده شوند) کاربرد دارند.

◆ روکش دندان فوری

در کنار تمام این روکش‌ها، ممکن است نام روکش دندان فوری را هم شنیده باشید. این روکش‌ها که چندان در روندهای درمانی تخصصی دندانپزشکان جایی ندارند (چون بعد زیبایی آنها پررنگ‌تر است و اساسا درمانی نیست)؛ نوعی روکش یا لمینت متحرک برای همه دندان‌های یک فک هستند، و اصلا به دندان‌ها نمی‌چسبند.

روکش دندان فوری بسیار نازک است تا جای زیادی در دهان نگیرد، و باید از رزین دندانپزشکی ساخته شده باشد. افرادی که ترجیح می‌دهند در پروسه این درمان بعضا تهاجمی قرار نگیرند و هزینه بالایی نپردازند، به این روکش علاقه نشان می‌دهند.

                                  

بهترین نوع روکش کدام است؟

پاسخ این سوال بستگی به شرایط شما دارد.

برای دندان های جلویی که کاملاً در معرض دید قرار دارند  و از طرفی فشار کمتری بر آنها وارد می‌شود، روکش تمام سرامیکی از نظر زیبایی شایسته است

برای دندان‌های عقبی که در معرض دید نیستند و از طرفی تحمل فشار در آنها مهم است، روکش سرامیکی فلزی بهتر است.

با این حال بسته به وضعیت دندان هایتان ممکن است این قانون همیشه صدق نکند. مثلاً اگر دندان هایتان کج و نامرتب هستند ممکن است برخی از دندان های جلویی تحت فشار زیادی قرار داشته باشند و روکش سرامیکی فلزی برای آنها مناسب تر باشد یا اگر به رنگ طلایی علاقه مند هستید و هزینه بیشتر روکش دندان برای تان مهم نیست.

برای ترمیم و زیبایی دندان ها کدام روش بهتر است: باندینگ، لمینت یا روکش؟

اگر قصد دارید دندان هایتان را زیباتر کنید و یا مشکلاتی مثل لب پر شدگی، ترک خوردگی، فاصله بین دندانها، کوتاهی یا باریک بودن دندانها و یا کجی جزئی آنها را اصلاح کنید، ممکن است یکی از روشهای باندینگ، روکش دندان و یا لمینت دندان به شما پیشنهاد شود.

دندانپزشک پس از بررسی دندانها، آنچه که واقعاً متناسب با شرایط شماست برای درمان پیشنهاد می‌کند. باندینگ در شرایطی استفاده می‌شود که تغییرات جزئی در دندان نیاز باشد اما در مواردی که تغییرات مورد نیازشدیدتر است، باندینگ نمی تواند نیازهای دندان شما را برآورده کند. بنابراین لمینت دندان پیشنهاد می شود. اما در برخی موارد دندان آسیب دیده و ساختار آن ضعیف شده است و نیاز به پشتیبانی بیشتری دارد، مثلاً ممکن است ترک خورده باشد. همچنین گاهی اوقات تغییراتی که نیاز داریم شدیدتر از چیزی است که با لمینت بتوان به وجود آورد. در چنین شرایطی روکش‌دندان توصیه می شود.

می توانید روکش دندان طلا بگذارید که بسیار بادوام و مقاوم است.

دندان چگونه روکش می شود؟

مراحل روکش کردن دندان به این صورت است:

دندانپزشک دهانتان را معاینه می کند و عکس پرتوی ایکس از دندان مورد نظر می گیرد تا  وضعیت پوسیدگی داخل دندان و وضعیت ریشه ‌های آن مشخص شود.

سپس دندان باید آماده سازی شود. در فرآیند آماده سازی، دندان تراشیده می شود تا فضای کافی برای اضافه شدن روکش ایجاد شود.

از دندان قالب گیری میشود. سپس برای ساخت ترمیم قالب به آزمایشگاه فرستاده می شود.

پس از آماده شدن روکش، دندانپزشک روکش را روی دندانتان گذاشته و آن را امتحان و در صورت نیاز، تنظیم می‌کند.

اگر مشکلی وجود نداشته باشد روکش به دندان متصل می شود.

نوع اتصال روکش به دندان در مورد روکش موقتی و دائمی اندکی تفاوت دارد. روکش دندان موقتی تنها تا زمانی باید روی دندان بماند که روکش دندان دائمی آماده شود. برای چسباندن روکش دائمی از چسبی استفاده می شود که پیوند شیمیایی با مینای دندان برقرار می کند و قابل جدا شدن نیست. اما چسبی که برای روکش موقتی استفاده می شود ضعیف تر است و به راحتی می‌توان آن را جدا کرد.

درد و حساسیت دندان پس از روکش

گاهی اوقات ممکن است پس از روکش کردن دندان، درد یا حساسیت دندان داشته باشید. معمولاً درد یا حساسیت دندان پس از روکش کردن موقتی است و مشکل جدی محسوب نمی شود. ممکن است روکش دندان زیادی بلند بوده و به دندان مقابل فشار می‌آورد. در نتیجه دندان درد می گیرد. در این صورت تنها کافیست مجدداً به دندانپزشک مراجعه کنید تا روکش تنظیم شود.

اما در برخی موارد علت آن مشکلات جدی تری است. مثلا ممکن است دندان در هنگام تراشیدن و یا از قبل، دچار عفونت بوده یا عصبهای آن آسیب دیده باشند. در این صورت باید روکش برداشته شده و دندان تحت درمان قرار بگیرد. اگر پس از روکش کردن درد یا حساسیت دندان دارید با دندانپزشک صحبت کنید تا این وضعیت بررسی شود.

پوسیدگی زیر روکش دندان

توصیه می شود هر شش ماه یک بار یا دست کم سالی یک بار برای بررسی وضعیت دندان ها و ترمیم های دندانی به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورتی که مشکلی به وجود آمده است به موقع درمان شود.‌

در مواردی که روکش کهنه و قدیمی شده است و یا به دلایل دیگر بخش‌هایی از آن از دندان جدا شده است، باکتری ها به زیر روکش نفوذ کرده و در فضایی امن شروع به تکثیر می کنند. اگر به موقع متوجه این اتفاق نشوید، دندان زیر روکش دچار پوسیدگی و کرم خوردگی می شود.‌

ممکن است این وضعیت را متوجه نشوید تا زمانی که پوسیدگی پیش رفته و گسترش می یابد. اگر برای معاینه چکاپ به دندانپزشک مراجعه نکنید احتمالاً با دندان درد یا حساسیت دندان، به دندانپزشک مراجعه می‌کنید و متوجه این مشکل می‌شوید.

برای درمان پوسیدگی زیر روکش، دندانپزشک روکش را از دندان جدا می کند و بخش های پوسیده دندان را تراشیده و تخلیه می کند. اگر هنوز عفونت به پالپ دندان نرسیده باشد و نیازی به عصب کشی نباشد دندان پر شده و با روکش دندان جدید محافظت می شود. اگر عفونت به پالپ رسیده باشد ابتدا باید عصب کشی انجام شود و پس از آن دندان برای محافظت بیشتر روکش می شود.

از کجا بدانیم باید روکش را عوض کنیم؟

اگر روکش دندان برای زیبایی کار شده باشد هر زمانی که زیبایی خود را از دست داده باشد می‌توانید آن را تعویض کنید. اما به طور کلی روکش دندان تمام سرامیکی و سرامیکی فلزی طول عمری بین ۵ تا ۱۵ سال دارند. بنابراین پس از این مدت باید روکش عوض شود. هر زمانی که دندانپزشک فکر می‌کند روکش خوب است و مشکلی ندارد، نیازی نیست آن را عوض کنید. در مورد روکش های فلزی طول عمر بیش از ۲۰ سال برآورد می شود.

گاهی اوقات هم به دلایل دیگر نیاز به تعویض روکش پیدا می کنید:

● پسروی لثه اطراف دندان

●  ورم لثه یا درد دندان

● استهلاک و آسیب دیدگی روکش

● بد رنگ شدن روکش

مراقبت از روکش دندان

● هنگامی که دندان خود را روکش می‌کنید باید بیشتر مراقب دندان خود باشید.

● هنگام مسواک زدن، از مسواک هایی با برس نرم استفاده کنید تا به مرور زمان مشکلی برای روکش پیش نیاید.

●  غذاهای سفتی که ممکن است باعث لب پر شدن یا شکستن روکش دندان شوند، نباید بجوید.

● باید همیشه مرتب مسواک بزنید تا هم سلامت لثه اطراف دندان حفظ شود و هم روکش دندان زیبایی خود را حفظ کند و جرم نگیرد.

● پس از هر بار غذا خوردن، دندان‌های خود را مسواک بزنید.

● اگر جایی هستید که امکان مسواک زدن ندارید دهان خود را با آب کامل شست و شو بدهید. هر روز نخ دندان بکشید تا لابه لای دندان ها تمیز شود.

●  اگر روش صحیح مسواک زدن را بلد نیستید از دندانپزشک بپرسید چرا که خیلی مهم است دندانها را درست مسواک بزنید.

● برای مسواک زدن از خمیر دندان سفید کننده استفاده نکنید. خمیر دندان فلوراید دار تهیه کنید.

● مسواکی با موهای نرم بخرید و از مسواک های سفت استفاده نکنید چرا که ممکن است باعث صدمه زدن به لثه و پس روی آن شوند.

● هر شش ماه یک بار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید.

● از خوردن آجیل و غذاهای سفتی که ممکن است باعث شکستگی روکش شود، خودداری کنید.

● برای حفظ رنگ روکش دندان، همیشه بعد از خوردن غذا یا نوشیدنیهای رنگی مثل چای و قهوه، مسواک بزنید.

● سالی یکبار برای چکاپ به متخصص خود مراجعه کنید.

پیامد های نصب نادرست روکش

● میتواند باعث ایجاد درد شود،

●  روی جویدن یا صحبت کردن شما نیز تاثیر  می گذارد

 ● روکش دندان باید مطابق با حالت جویدن شما و هم راستا با دیگر دندان‌ها باشد.

● اگر هنگام جویدن احساس درد دارید به این معنی است که روکش با دندان های شما تطابق ندارد و این مشکل می‌تواند منجر به درد در فک یا سردرد شود.

● گاهی تماس روکش دندان با لثه می تواند مشکلاتی ایجاد نماید. مثلا در نزدیک روکش برای لثه تحلیل و التهاب ایجاد کند.

عدم رعایت بهداشت و پوسیدگی دندان

از آنجا که دندان زیر روکش، هنوز دارای بافت زنده است، ممکن است با رعایت نکردن بهداشت، در مرز بین دندان و روکش پوسیدگی ایجاد شود. درست مسواک نزدن یکی از عواملی است که می تواند باعث این امر شود. بی توجهی به این امر می تواند باعث التهاب و حتی عفونت در موضع شود.

● شکستگی روکش 
اگر روکش دندان آسیب ببیند، ترک بردارد، لق شود یا بشکند می‌تواند زمینه ساز عفونت دندان زیر آن یا لثه شود.

● دندان قروچه
فشار دادن دندان‌ها روی هم در طول شب می‌تواند روی روکش دندان فشار وارد کرده و به آن آسیب بزند. اگر با این مشکل مواجه هستید سعی کنید از محافظ دندان استفاده کنید.

● تحلیل لثه 
در صورتی که لثه‌های شما در اطراف روکش دندان، دچار تحلیل شده باشد به شکلی که قسمتی از ریشه دندان پیدا شود، احتمال تجمع جرم و بیماری لثه بیشتر می شود و ممکن است دندان زیر روکش عفونت کند.