کلیه ها 

سيستم ادراري شامل دو كليه، دو حالب، يك مثانه و يك پيش آبراه يا ميزراه ميباشد. عمل كليه خارج ساختن مواد زائد از خون، نگهداري تعادل مايعات و الكتروليتها و ترشح موادي كه برروي فشار خون و عمل ساير اعضاي بدن تاثير دارند، ميباشند. كليه ها به طور طبيعي يك تا دو ليتر ادرار در روز توليد مينمايند.حال ممكن است اين سيستم دچار مشكلاتي شود كه نيازمند انجام آزمايشهاي تشخيصي نظير عكس رنگي كليه(IVP (باشد.

پیلوگرام داخل وریدی یا رادیوگرافی از مجاری ادراری (IVP) یک نوع تصویربرداری از كليه، مجاري ادراري و مثانه است که با استفاده از تزریق ماده حاجب از طریق رگ انجام ميشود و  اندام‌های کلیه، حالب و مثانه شما را ارزیابی می‌کند و به تشخیص خون در ادرار یا درد در ناحیه پهلو یا کمر کمک می‌کند. رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) اطلاعات کافی در اختیار پزشک قرار می‌دهد تا شما را با دارو معالجه و از جراحی جلوگیری کند.

علل انجام عكس رنگي كليه

● شناسایی اندازه، شکل و عملکرد غیرطبیعی کلیه‌ها

● مشاهده سرعت و کفایت سیستم ادراری بیمار در قابلیت دفع

● اين آزمون به منظور كمك به تشخيص علائم بيماري مثل خون در ادرار، درد پهلو، بررسي سنگ و انسداد مفيد است

● شناسایی اندازه ، شکل و عملکرد غیر طبیعی کلیه ها این آزمون به منظور کمک به تشخیص علایم بیماری مثل خون در ادرار یا درد در پهلو کاربرد دارد

● IVP   به پزشک در تشخیص آبنرمالی های سیستم ادراری کمک می کند .

● مثل مشاهده سرعت و کفایت سیستم ادراری بیمار در قابیلت دفع ..

● تشخیص  سنگ کلیه یا سنگ مثانه

● تشخیص  تومور یا کیست در کلیه، حالب یا مثانه

● زخم بعد از جراحی مجاری ادرار یا ضربه

● غده پروستات بزرگ شده

● نقایص مادرزادی کلیه مانند کلیه اسفنجی مدولاری

در گذشته، پیلوگرام داخل وریدی یا رادیوگرافی (IVP) رایج‌ترین راه برای مشاهده سنگ کلیه و سایر چیزها در دستگاه ادراری توسط پزشکان بود. از زمان توسعه سونوگرافی کلیه و فناوری CT که می‌تواند دستگاه ادراری را به وضوح نشان دهد، کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. سونوگرافی کلیه نیازی به استفاده از ماده حاجب که می‌تواند منجر به عوارض شود، ندارد. اوروگرام سی تی یا سی تی IVP نیاز به استفاده از کنتراست IV دارد و جزئیات بیشتری را ارائه می‌دهد.

روند انجام عکس رنگی کلیه (IVP)

اشعه ایکس، نوعی تابش مانند نور یا امواج رادیویی است. اشعه ایکس از اکثر اجسام از جمله بدن عبور می‌کند. وقتی دستگاه اشعه ایکس، بخشی از بدن که مورد آزمایش است را هدف قرار می‌گیرد، دستگاه با دقت، یک انبوه تابشی ایجاد می‌کند که از بدن عبور کرده و تصاویری را روی فیلم عکاسی یا آشکارساز خاص ضبط می‌کند.

تصاویر اشعه ایکس معمولاً به عنوان تصاویر دیجیتالی در بایگانی الکترونیکی ذخیره می‌شوند. با این حال، در صورت نیاز، می‌توان یک هارد کپی فیلم (مشابه عکس) یا یک دیسک CD-ROM تهیه کرد. این تصاویر ذخیره شده به راحتی در دسترس هستند و ممکن است برای تشخیص و مدیریت بیماری با تصاویر اشعه ایکس فعلی یا قبلی مقایسه شوند.

روش انجام به این صورت است که با تزريق ماده حاجب حاوی ید  از طريق رگ بارزو انجام ميشود كه اين ماده از طريق جريان خون به حركت درامده و در كليه و سيستم ادراري تجمع ميابد واين مناطق در عكس كليه به رنگ سفيد ديده ميشوند. اين آزمون تقريبا به مدت يك ساعت طول ميكشد هرچند ممكن است به علت سرعت كم ترشح كليه ها در برخي بيماران تا چندين ساعت نيز به طول بيانجامد.

داروي مورد استفاده داراي حالت سميت پايين ميباشند بنابراين درصورت داشتن عوارض جانبي، خفيف و به مدت زماني كوتاهي برطرف ميشود. اين عوارض به صورت احساس گرم شدگي، گر گرفتگي و گاهي اوقات به صورت تب ميباشد، گاهي اوقات حالت تهوع، استفراغ و تورم راههاي هوايي نيز ميگردد. عكس العمل هاي شديد و جدي بصورت خيلي نادر نيز ديده شده است. اغلب اين علايم در پنج دقيقه اول تزريق دارو مشاهده ميگردد.در صورت مشاهده علائم و واكنش هاي شديد سريعا پزشك را مطلع نماييد.

تجهیزات IVP چه شکلی هستند؟

تجهیزات معمولاً برای این آزمایش از یک میز رادیوگرافی، یک یا دو لوله اشعه ایکس و یک مانیتور تلویزیونی مانند تشکیل شده است که در اتاق آزمایش قرار دارد. از فلوروسکوپی، که اشعه ایکس را به تصاویر ویدئویی تبدیل می‌کند، برای مشاهده و انجام تست استفاده می‌شود. این فیلم توسط دستگاه اشعه ایکس و یک آشکارساز تولید می‌شود که بالای میزی که بیمار روی آن است، قرار دارد.

فواید در مقابل مضرات آزمون IVP چیست؟

● فواید

تصویربرداری از سیستم ادراری به وسیله IVP یک آزمون غیرتهاجمی است.

تصاویر IVP اطلاعات جزئی و دقیقی و ارزشمندی را برای تشخیص و درمان پزشک از سنگها یا سرطان فراهم می کند.

IVP  اطلاعات کافی را در مورد سنگهای کلیه یا انسداد ها برای درمان با دارو فراهم می کند و از روشهای جراحی تهاجمی جلوگیری می کند.

تشخیص رابطه آناتومیک سیستم دفع ادرار با رسوبات آهکی

اثبات وجود یا عدم وجود انسداد مجاری ادراری

 دید خوب از سیستم دفع ادرار

توانایی تشخیص سنگ‌های اسید اوریک

توانایی ارزش‌گذاری کلیه سمت مخالف

پس از بررسی، هیچ گونه اشعه‌ای در بدن باقی نمی‌ماند.

ماده حاجب به سادگی دفع می‌شود.

● عوارض 

در موارد بسیار نادر، شانس بسیار کمی برای ابتلا به سرطان در اثر تشعشعات شدید وجود دارد، هر چند که فواید تشخیصی این روش از مضرات آن بیشتر است.

ممکن است ماده حاجب در برخی از افراد موجب ایجاد حساسیت شود که در این موارد از درمان ضدآلرژی بلافاصله استفاده خواهد شد.

آمادگي هاي لازم بيمار براي قبل و بعد از انجام آزمون

مراقبت های بعد 

● مدارک پزشکی مرتبط با بیماری خود را همراه داشته و به هنگام پذیرش نسخه، تحویل مسئول پذیرش دهید

● از 2 روز قبل از انجام رادیوگرافی از مصرف شیر، حبوبات، سبزیجات خام، برنج و مواد غذایی نفاخ خودداری نمایید.

● حدود ساعت 18 روز قبل از انجام رادیوگرافی کلیه، یک وعده سوپ سبک میل نمایید.

● سی دقیقه بعد از صرف سوپ، 1 شیشه روغن کرچک میل نمایید. افرادی که وزن بالای 80 کیلوگرم دارند، از 2 شیشه روغن کرچک استفاده نمایند. همچنین افرادی که یبوست دارند، از 2 شیشه روغن کرچک استفاده نمایند.

● تا ساعت 24 آب و مایعات ولرم مصرف نمایید. استفاده از داروهای مورد نیاز تا ساعت 24 مانعی ندارد.

● از ساعت 24 تا زمان انجام رادیوگرافی حدودا 8 الی 10ساعت به صورت کامل ناشتا باشید.

● در زمان ناشتایی از آشامیدن آب، جویدن آدامس و استعمال دخانیات نیز خودداری فرمایید.

● نتیجه آزمایش کراتینین خود را که بیش از 48 ساعت از انجام آن نگذشته باشد، همراه داشته باشید.

مراقبت های بعد 

علائم حیاتی و برون ده ادراری را کنترل کنید.

واکنش های تاخیری احتمالی به رنگ کنتراست را از جمله تنگی نفس، راش های جلدی، برافروختگی، کهیر[hives ] تاکیکاردی و غیره را مشاهده ، گزارش و ثبت کنید.

محلی را که رنگ حاجب تزریق شده است(معمولا در ورید گودی آنته کوبیتال) بررسی کنید.
در صورت وجود درد، گرمی یا قرمزی در محل تزریق، با اجازه پزشک کمپرس گرم استعمال کنید.

چند نکته تکمیلی

● در صورتی که یبوست دارید، هنگام دریافت نوبت اعلام نمایید.

● در زمان ناشتایی، مصرف داروهای ضروری با مقدار کمی آب، مانعی ندارد.

● آزمایش کراتینینی که بیش از 48 ساعت از انجام آن گذشته باشد، معتبر نیست.

● آزمایش کراتینین بدون دستور پزشک نیز انجام پذیر است و نیازی به ناشتایی ندارد.

● رقم کراتینین برای خانم ها بیشتر از 1/3 و برای آقایان بیشتر از 1/4 مورد قبول نیست.

● در صورت داشتن حساسیت به هر نوع داروی خوراکی یا تزریقی و هر ماده غذایی، هنگام دریافت نوبت اطلاع دهید.

● در صورتی که مبتلا به دیابت هستید، هنگام دریافت نوبت اطلاع دهید.

● عکس رنگی کلیه برای افراد باردار انجام‌پذیر نیست.

● رادیولوژی کلیه بدون دستور پزشک انجام‌پذیر نیست.

● زمان انتظار برای انجام رادیولوژی حدودا 2 ساعت بعد از اتمام پذیرش و تکمیل پرونده است و حدودا 3 الی 4 ساعت ممکن است به طول انجامد.