علت ایجاد زخم گوارشی

در زخم‌های گوارشی، پوشش خارجی دستگاه گوارش که مخاط نام دارد، دچار آسیب می‌شود. این نوع زخم‌ها ممکن است در دیواره معده (زخم معده)، در قسمت فوقانی روده کوچک (زخم اثنی‌ عشر) و مری رخ دهند. برخلاف تصورات پیشین، استرس و غذاهای تند ، عامل اصلی ایجاد این نوع زخم‌ها نیست بلکه عامل اصلی زخم‌های گوارشی، باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. Pylori) است.

علل دیگر پیدایش زخم‌های گوارشی

♦ مصرف دخانیات

♦ استفاده نادرست ازداروهای ضدالتهابی و غیراستروئیدی  (NSAID)،  مانند آسپرین و ایبوپروفن را نام برد.

♦ زخم معده نام بیماری است که در آن زخم هایی در دیواره معده و ابتدای روده کوچک (دوازدهه) تشکیل می ­شود. استفاده

♦ استرس

♦  بیماریهای افزایش ­دهنده اسیدیته معده (مانند سندروم کارسینووئید)

 درمان زخم معده 

. داروهایی که پزشکان برای درمان این نوع زخم‌ها تجویز می‌کنند به منشأ بیماری بستگی دارد

. آنتی بیوتیکها همراه با رعایت اصول غذایی و همچنین داروهایی برای محافظت از مخاط معده تجویز می‌شوند.

. اگرداروهای NSAID عامل زخم معده باشد اولین کار توقف مصرف این نوع داروهاست

اصول کلی که باید در زمان بیماری زخم معده رعایت شود:

یادمان باشد که نوع تغذیه در زمان ابتلا به این بیماری باید با هدف کاهش فشارهای مکانیکی، شیمیایی و حرارتی بر معده و بهبود سریعتر زخمهای ایجاد شده صورت گیرد. به­ طور کلی چند اصل زیر باید در رژیم غذایی در این بیماری رعایت شود:

♦ نوع غذای مصرفی نباید سبب تحریک مخاط و افزایش اسیدیته معده شود.

♦  تا جای ممکن هضم غذا را در معده راحت کنید. برای این منظور غذاها باید به­ صورت پوره، خرد شده و یا مایع مصرف شوندو همچنین آرام جویدن غذا آن را ریزتر و هضم را راحتتر می­کند.

♦ از خوردن غذاهای خیلی گرم و خیلی سرد پرهیز شود. دمای مناسب غذا بین 26 تا 33 درجه سانتیگراد است.

♦ از خوردن وعده ­های غذایی پر حجم خودداری شود. چراکه این روند، به معده در هضم غذا فشار وارد می ­کند. بنابراین وعده ­های غذایی خود را کوچک و تعداد آن را زیاد کنید. بسته به شدت بیماری تعداد وعده ­های غذایی بین 4 تا 6 بار در روز متغیر است.

♦ نوشیدن مجاز مایعات بین 1/5 تا 2 لیتر است

♦ گوشت و ماهی باید کاملاً از پوست، استخوان، غضروف، رگها، تاندونها و چربی تمیز شود. هنگام پختن گوشت، باید آب جوشیده را دو بار تغییر دهید، تا غلظت چربی گوشت به حداقل برسد.

♦  وعده­های غذایی باید طوری تنظیم شوند که فرد دچار گرسنگی نشود. زیرا در زمان گرسنگی تا حدی اسید معده شروع به ترشح کرده و می ­تواند شرایط بیماری را بدتر کند.

غذاهایی که مصرف آن‌ها در رفلاکس و زخم معده باید محدود شود

اغلب افرادی که مبتلا به زخم معده هستند دچار رفلاکس اسید نیز هستند. گروهی از مواد غذایی به‌عنوان محرک برای رفلاکس معده عمل می‌کنند و با مصرف آن‌ها بازگشت اسید به مری تشدید می‌شود که همین اتفاق باعث سوزش سردل، سوءهاضمه و درد می‌شود.

همچنین پرخوری و خوردن غذا دو تا سه ساعت قبل از خواب نیز ممکن است علائم رفلاکس را تشدید کند. مواد غذایی که ممکن است باعث بدتر شدن رفلاکس اسیدی شوند عبارت‌اند از:

♦ قهوه

قهوه‌های کافئین‌دار و بدون کافئین تولید اسید معده را افزایش می‌دهد و علائم را در افراد مبتلا به زخم معده تشدید می‌کنند

جهت پیشگیری از ابتلا به مشکلات گوارشی میزان قهوه مصرفی را تعدیل و از زیاده‌روی در مصرف آن پرهیز کنند.

♦ نوشابه گازدار

ترشح اسید معده را افزایش می دهد  و پوشش محافظ معده را تحریک  می کنند

♦ شکلات

شکلات دارای مزایای بالقوه سلامت است ولی در اغلب افراد مبتلا به زخم معده ایجاد ناراحتی می کند. اگر خوردن شکلات احساس ناخوشایندی به شما می دهد باید تا زمان بهبود زخم معده، مصرفش را کنار بگذارید.

♦  غذای تند و چرب

غذاهای تند یا خیلی چرب می‌توانند معده را تحریک کنند

♦ الکل

مشروبات الکلی نیز باعث تضعیف تدریجی پوشش مخاطی دستگاه گوارش می‌شوند که در نهایت به التهاب و خونریزی ختم می‌شود

برای در امان بودن از چنین پیامدهایی افرادی که مبتلا به زخم‌های گوارشی هستند از مصرف قهوه و الکل خودداری کنند

♦ شیر

شیر باعث افزایش ترشح اسید معده می‌شود و افراد مبتلا به زخم معده باید از آن اجتناب کنند.

♦ غذاهای اسیدی مانند مرکبات و گوجه‌فرنگی

 خوراکی های اسیدی مانند مرکبات و گوجه فرنگی زخم معده را تشدید می کند البته واکنش هر شخص به این مواد خوراکی منحصر به فرد است بنابراین اگر بعد از مصرف آن ها به مشکل میخورید باید مصرفشان را کنار بگذارید.

غذاهایی که مصرف آن‌ها برای زخم معده مفید است :

علاوه بر مصرف داروها، پزشکان توصیه‌هایی نیز برای اصلاح سبک زندگی به افراد مبتلا به زخم می‌کنند تا روند درمان زخم معده با سرعت و کارایی بهتری همراه شود.

♦ پروبیوتیک­ها
پروبیوتیک­ها گروهی از باکتریهای سودمند برای بدن به­ویژه دستگاه گوارش هستند. پروبیوتیک­ها می­توانند رشد باکتریهای مضر و عفونت­زا را کنترل کنند. در واقع بین میزان باکتریهای خوب و بد تعادل ایجاد می­کنند. می­توانید از کپسول پروبیوتیک که در داروخانه­ها موجود است، نیز به­این منظور استفاده کنید.

♦ غذاهای غنی از پروبیوتیک

 مانند ماست، کفیر، میسو، کلم ترش و کومبوچا

♦ فیبر

رژیم غذایی با فیبر بالا خطر ابتلا به زخم معده را کاهش می‌دهد. اگرچه فیبرهای نامحلول و محلول هر دو برای درمان این عارضه مفید هستند، اما ارتباط قوی‌تری بین رژیم غذایی سرشار از فیبر محلول و کاهش خطر ابتلا به زخم وجود دارد. از مواد غذایی که غنی از فیبر محلول هستند می‌توان به جو دوسر، حبوبات، دانه‌های کتان، جو، آجیل و برخی سبزیجات و میوه‌ها مانند پرتقال، سیب و هویج اشاره کرد.

♦ بذر کتان
زمانی که بذرهای کتان را در آب بخیسانید، تولید یک ماده ژلاتینی می ­کند. مصرف این ماده ژلاتینی می ­تواند میزان اسید معده را کاهش داده و به بهبود التهابات ناشی از این بیماری کمک کند.

♦ ویتامین A

این غذاها تولید مخاط را در دستگاه گوارش شما افزایش می‌دهند، برخی معتقدند این عمل می‌تواند به جلوگیری از زخم معده کمک کند

. جگر

. هویج

. کلم

. کلم بروکلی

 . سیب‌زمینی

. اسفناج و سبزیجات

♦ کلم

آب کلم کلم یک درمان طبیعی این بیماری است. قبل از اینکه آنتی‌بیوتیک‌ها برای کمک به بهبود زخم معده در دسترس باشند، پزشکان از آب کلم برای درمان این بیماری استفاده می‌کردند. کلم سرشار از ویتامین C است؛ آنتی اکسیدانی که به پیشگیری و درمان عفونت هلیکوباکترپیلوری که شایع‌ترین علت زخم معده است، کمک می‌کند

♦ کلم ترش

مواد غذایی مانند خمیر سویا، کلم‌ترش و کیمچی نیز می‌توانند موجب جلوگیری از عفونت مجدد در بافت معده شوند

♦ کلم بروکلی

کلم بروکلی نیز حاوی سولفورافان بوده، که ترکیبی ضد هیلکوباکتر است. در کلم بروکلی، ماده‌ای به نام سولفورافان وجود دارد، این ماده خاصیت ضد هلیکوباکتر پیلوری دارد

♦ سیب‌زمینی

سیب زمینی شیرین سرشار از ویتامین A است و شواهدی وجود دارد که این ماده مغذی به کاهش زخم معده کمک کرده و در پیشگیری از آن نقش موثری ایفا می کند. سایر منابع این ویتامین از قبیل اسفناج، هویج و طالبی و جگر هم برای بهبود زخم معده مفیدند.

♦ فلفل دلمه‌ای قرمز

فلفل دلمه قرمز سرشار از ویتامین C است که به محافظت از شما در مقابل زخم معده کمک می کندو این ویتامین نقش مهمی در بهبود زخم ها دارد. افرادی که ویتامین C کافی دریافت نمی کنند احتمال این که به زخم معده مبتلا شوند، بیشتر است. این ماده مغذی در مرکباتف توت فرنگی، کیوی و کلم بروکلی یافت می شود.

♦ روغن‌زیتون و سایر روغن‌های سالم

اسیدهای چرب موجود در روغن‌ زیتون به درمان بهتر عفونت هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کنند.

♦ عسل

این ماده معجزه بخش خواص شگفت انگیزی دارد. از جمله اینکه دارای ترکیبات پلی فنلی فراوانی است. ترکیبات پلی فنلی خواص آنتی اکسیدانی قوی داشته و یک ضد باکتری عالی محسوب می­شوند. اگر قند خون نرمالی دارید، حتما عسل را برای بهبود التهابات معده خود استفاده کنید.

عسل بهبود بسیاری از بیماری‌ها مانند: کاهش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی، سکته مغزی و حتی انواع خاصی از سرطان مفید است. همچنین عسل از تشکیل و بهبود بسیاری از زخم‌ها از جمله زخم معده جلوگیری می‌کند. دانشمندان بر این باورند که خواص ضد باکتریایی عسل می‌تواند به مبارزه با هلیکوباکتر پیلوری که شایع‌ترین علت زخم معده است، کمک کند. عسل یک ماده غذایی مقوی و مغذی برای افزودن به رژیم مبتلایان به این بیماری است.

♦ سیر

سیر یکی دیگر از مواد غذایی با خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی است. سیر بهبود زخم‌ها را تسریع می‌کند و حتی احتمال ایجاد آن‌ها را در وهله اول کاهش می‌دهد. بنابراین برای پیشگیری از این بیماری می‌توانید سیر مصرف کنید. عصاره سیر مانند دیگر مواد غذایی ذکر شده، به جلوگیری از رشد هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کند. بهتر است برای مصرف طولانی مدت آن با یک کارشناس  تغذیه مشورت کنید.
اگر در رژیم مبتلایان به زخم معده، خوردن دو حبه سیر خام در روز را قرار دهید، فعالیت باکتریایی در پوشش معده بیماران مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری کاهش قابل توجهی پیدا خواهد کرد.سیر یک ماده غذایی با خاصیت ضد میکروبی و ضد باکتریایی است که به جلوگیری از رشد هلیکو باکتر پیلوری کمک زیادی می‌کند.

♦ چای سبز

چای سبز بدون کافئین نیز از مواد غذایی مفیدی هستند که بهتر است حتما در رژیم غذای فرد باشند. چای سبز تحقیقات نشان می‌دهد که چای سبز می‌تواند به مبارزه با هلیکوباکتر پیلوری کمک کند

♦ شیرین‌بیان

شیرین بیان احتمالا یکی از مواردی که برای رژیم مبتلایان به زخم معده شنیده‌اید، شیرین بیان است؛ یک ادویه بومی ‌آسیا و منطقه مدیترانه. این گیاه از ریشه خشک شده گیاه Glycyrrhiza glabra به دست می‌آید و یک داروی گیاهی سنتی محبوب برای درمان بسیاری از بیماری‌ها است. ریشه شیرین بیان دارای خواص پیشگیری کننده از زخم و مبارزه با آن است. شیرین بیان معده و روده را تحریک می‌کند تا مخاط بیشتری تولید کنند و به این ترتیب به محافظت از پوشش معده کمک می‌کند. همچنین به سرعت بخشیدن به روند بهبودی و کاهش درد ناشی از زخم معده کمک می‌نماید. توجه داشته باشید که شیرین بیان ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد و عوارض جانبی مانند درد عضلانی یا بی‌حسی در اندام‌ها ایجاد کند. بنابراین قبل از افزودن شیرین بیان به رژیم مبتلایان به این بیماری، با پزشک صحبت کنید.

♦ زردچوبه

زردچوبه یک ادویه بسیار محبوب است که در بسیاری از غذاهای ایرانی هم استفاده می‌شود. بنابراین به راحتی می‌توان آن را در رژیم مبتلایان به زخم معده قرار داد. کورکومین، ماده فعال زردچوبه، دارای خواص دارویی است و به نظر می‌رسد در جلوگیری از آسیب ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری بسیار مؤثر باشد. همچنین به افزایش ترشح مخاط کمک می‌کند و از پوشش معده در برابر عوامل تحریک کننده محافظت می‌نماید.

♦ آنتی‌اکسیدان

مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان در بهبود بیماری مفید است. این ترکیبات سیستم ایمنی را فعال می‌کند و مقاومت بدن در برابر میکروب‌ها را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، آنتی‌اکسیدان‌ها از پیشروی عفونت به سمت سرطان پیشگیری می‌کنند. مواد غذایی مانند زغال‌اخته، گیلاس و فلفل دلمه‌ای سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند.

مواد غذایی هچون زغال اخته، گیلاس و فلفل دلمه‌ای از مقادیر بالایی آنتی‌اکسیدان برخوردارند

♦ آلوئه‌ورا

آلوئه‌ورا گیاهی است که به طور گسترده در صنایع آرایشی و بهداشتی، دارویی و غذایی استفاده می‌شود. این ماده به دلیل خواص ضد باکتریایی و التیام بخش پوست بسیار معروف است. شاید برای شما جالب باشد که بدانید آلوئه‌ورا می‌تواند یک درمان مؤثر در برابر این بیماری باشد. از آنجا که آلوئه‌ورا به طور کلی بی خطر است، می‌توانید با خیال راحت آن را در رژیم مبتلایان به زخم معده قرار دهید.
در کنار مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده مصرف مواد غذایی زیر نیز در افزایش اثربخشی داروها و بهبودی سریع‌تر مفید هستند

♦ توت‌فرنگی

♦ گیلاس

♦ زغال‌اخته آبی

♦ تمشک

♦ شاه توت

♦ تربچه

♦ سیب

♦ بلوبری