تنگی دریچه میترال چیست ؟

قلب چگونه کار می‌کند؟

قلب که مرکز سیستم گردش خون شماست دارای چهار حفره می باشد. دو حفره بالایی (دهلیز) خون را دریافت کرده و دو حفره پایینی (بطن) خون را پمپاژ می نمایند.
چهار دریچه قلب باز و بسته می شوند تا جریان خون فقط در یک جهت در قلبتان حرکت کند. دریچه میترال که میان دو حفره در سمت چپ قلب شما قرار دارد، دارای دو بخش (لت) از جنس بافت می باشد. دریچه میترال وقتی که جریان خون از دهلیز به بطن قلب می رود، باز می شود. سپس دو لت بسته می شوند تا از بازگشت خونی که به تازگی به بطن چپ رفته است جلوگیری کنند. وقتی دریچه قلب آسیب دیده باشد، نمی تواند کاملا باز و بسته شود.

تنگی دریچه میترال چیست ؟

تنگی دریچه میترال یک مشکل قلبی می‌باشد که در آن دریچه میترال به اندازه‌ی لازم باز نمی‌شود. دریچه سفت و یا زخم شده و یا لت‌های دریچه تا حدودی به هم متصل می‌شوند. در حقیقت، این دریچه ی تنگ، درست باز نمی شود و موجب انسداد در مسیر جریان خون از دهلیز به درون حفره ی قلب (بطن چپ) می گردد

تنگی دریچه میترال می‌تواند موجب حس خستگی و تنگی نفس ، نارسایی قلبی، سکته، عفونت در قلب (اندوکاردیت)، یا ضربان قلب سریع، کند یا نامنظم (آریتمی) منجر شود. خوشبختانه تنگی دریچه میترال قابل درمان است.

میزان محدودیت جریان خون از دهلیز به بطن به میزان تنگی دریچه مرتبط می شود. تنگی میترال به شرایطی گفته می شود که لتهای دریچه میترال ضخیم شده و کامیشرها همراه با کوتاه وضخیم شدگی طنابهای وتری، بهم متصل می شوند . تنگی میترال علت اصلی نارسایی احتمالی قلب در کشورهای در حال توسعه است.

به طور طبیعی دریچه ی میترال به اندازه ی سه انگشت(۶-۴ سانتیمتر مربع)  باز می شود در موارد تنگی مشخص و شدید ،باز شدن دریچه به اندازه ی یک مداد (کمتر از۱سانتیمتر مربع)  می رسد.

تنگی دریچه میترال در کودکان

در بسیاری از کودکان تنگی دریچه میترال غالباً تنگی دریچه میترال در اثر نارسایی قلبی در بدو تولد ایجاد می‌شود با وجود  عارضه‌ی تنگی دریچه میترال هیچگونه علائم ظاهری از خود نشان نمی‌دهند. اما برخی دچار تپش قلب سریع یا رشد کم و اضافه وزن هستند.

برخی کودکان دارای تنگی دریچه میترال نیاز به درمان فوری ندارند. بسیاری از کودکان برای مدت طولانی با نظارت منظم توسط تیم درمانی خود مشکلی نخواهند داشت.

 کودکان همچنین ممکن است در اثر تب روماتیسمی دچار تنگی دریچه میترال شوند، کودکان دچار تنگی دریچه میترال پیشرفته احتمالاً نیاز به کاتتریزاسیون یا جراحی دریچه خواهند داشت.

چه عاملی سبب تنگی دریچه میترال مادرزادی می‌شود

قلب در همان ابتدای بارداری شکل می‌گیرد اما پزشکان نمی‌توانند بطور کامل تشخیص دهند که چرا قلب برخی از کودکان بطور مناسب رشد نمی‌کند. برای اکثر نوزادان بدنیا آمده با تنگی دریچه میترال، پزشکان هیچگاه دلیلی نمی‌یابند.

اگرچه، در صورتی که هر دو والدین دچار نارسایی قلبی مادرزادی باشند، احتمال اینکه فرزندشان به این عارضه دچار شود اندکی افزایش می‌یابد. گاهی اوقات برخی بیماری‌ها از جمله دیابت یا داروهای مصرف شده در طول بارداری می‌تواند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.

نارسایی‌های قلبی مادرزادی در کودکانی که دارای دیگر بیماری‌های مادرزادی هستند، شایع‌تر می‌باشد.

چه عاملی سبب تنگی دریچه میترال می‌شود؟

تقریباً تمام موارد تنگی دریچه میترال به علت تب روماتیسمی ایجاد می‌شوند. این تب نتیجه‌ی عفونت استرپتوکوکی درمان نشده که اغلب گلودرد استرپتوکوکی است، می‌باشد. اما بیشتر افرادی که دارای تنگی دریچه میترال هستند پی نمی‌برندکه تب روماتیسمی داشته‌اند.  پس از ۲ یا ۳ هفته بعد از گلو درد چرکی به صورت درد مفاصل ظاهر می‌گردد. بدن برای مقابله با این بیماری آنتی بادی ترشح می کند، در بعضی افراد  این آنتی بادی به قسمتهای مختلف بدن بویژه دریچه میترال حمله کرده و باعث ایجاد التهاب و اسکارفیبروتیک  در آن شده و در نهایت سوراخ دریچه ی میترال باریک شده و در دراز مدت این بیماری به صورت تنگی دریچه میترال بروز می‌کند و به طور پیش رونده جریان خون به داخل بطن مسدود می گردد.ولی  گاهی دریچه میترال در اثر این بیماری گشاد  و نارسا می‌شود.  درمان به موقع گلو دردهای چرکی در پیشگیری از تنگی دریچه‌ی میترال بسیار موثر است.

دیگر عوامل بسیار ناشایعترهستند شامل:

بیماری های  مادرزادی قلب

رسوب کلسیم و آهکی شدن دریچه ( که گاهی در سالمندان ایجاد میشود)

آندوکاردیت

سارکوئیدهای بدخیم ، RF ، موکوپلی سارکوئیدوز ، نقرس، بیماری ویپل ، کلسیفیکاسیون گسترده حلقوی

ارث در بروز این بیماری نقش چندانی ندارد، تجمع افراد در یک محیط بسته و انتقال گلو درد چرکی از بیمار به شخص سالم مهمترین عامل ابتلا به این بیماری است بنابراین ممکن است در خانواده های پر جمعیت بیشتر دیده شود.

علائم و نشانه‌ها

بطور معمول علایم در سن ۲۰ تا ۵۰ سالگی( حدود ۲۰-۱۰ سال پس از تب روماتیسمی) شروع می شود.هنگامی که علائم آن در ابتد ظاهر می‌شوند معمولاً خفیف هستند. ممکن است تنها برخی از علائم وجود داشته باشد حتی اگر دریچه میترال بسیار تنگ باشد.

علائم این بیماری ممکن است شامل این موارد باشد:

. یکی از اولین علائم تنگی نفس در زمان فعالیت است فعالیت به دنبال افزایش فشار خون ورید ریوی عارض می گردد.

. تنگی نفس  در هنگام تپش قلب نیز شایع است .

. تنگی نفس هنگامی که خیلی فعال نبوده و یا در حال استراحت هستید.

. احساس خستگی یا ضعف شدید

. تپش قلب

. گاهی درد سینه ( آنژین صدری)بدلیل کاهش خون در شریان کرونرویا به  علت ایسکمی بطن راست یا ثانویه به آمبولی کرونری هم ایجاد شود .

.  بیماران مبتلا به تنگی میترال بتدریج دچار  سرفه در وضیت خوابیده ( سرفه شبانه ) بعلت احتقان ریوی، خستگی پیش رونده فعالیتی  به دلیل کاهش برون ده قلب می شوند

. خلط خونی (هموپتزی ) ،سرفه و عفونت های مکرر تنفسی شوند

. تورم در پاها

. سرگیجه و یا غش کردن

 همچنین، تنگی درچه میترال ممکن است باعث ایجاد نشانه هایی شود که پزشک معالج شما حین انجام معاینات متوجه آنها شود. از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

. صداهای اضافی قلب

. تجمع مایع در ریه

. ضربان نامنظم قلب

عوارض تنگی دریچه میترال

همانند دیگر مشکلات دریچه قلب، تنگی دریچه میترال می تواند به قلب شما آسیب رسانده و باعث کاهش جریان خون شود. چنانچه دریچه میترال درمان نشود می تواند منجر به بیماریهای دیگری همچون موارد زیر گردد:

نارسایی قلبی:
دریچه میترال تنگ در مسیر جریان خون مانع ایجاد میکند. این امر به ریه شما فشار وارد کرده و تجمع مایع را به همراه خواهد داشت. این تجمع مایع منجر به افزایش فشار در سمت راست قلب شده و منجر به نارسایی قلبی می شود. تجمع خون و مایع به ریه باعث ادم (ورم) ریوی می گردد که می تواند همراه با تنگی نفس و گاهی سرفه همراه با خلط خون آلود باشد.

فشار خون ریوی:
در این شرایط در سرخرگهایی که خون را از قلب به ریه ها می برند (سرخرگهای ریوی)، فشار مضاعفی بوجود آمده و باعث می شود که قلب شما، تحت فشار قرار گیرد.

بزرگ شدن  قلب:
تنگی دریچه میترال سبب کاهش جریان خون از دهلیز چپ به بطن چپ از طریق سوراخ دریچه تنگ‌شده می‌گردد. در نتیجه، حجم خونی که اکسیژن را از شش‌ها می‌آورد کاهش می‌یابد، که می‌تواند سبب خستگی و تنگی نفس شود. حجم و فشار خون باقیمانده در دهلیز چپ افزایش پیدا می‌کند که موجب بزرگ شدن دهلیز چپ و تجمع جریان خون در شش‌ها می‌شود.

لرزش دهلیز قلب:
افزایش فشار دهلیز چپ و بزرگ شدن آن ممکن است باعث نامنظم شدن ضربان قلب شود که طی آن، دهلیز چپ به طور نامنظم و زیاده از حد تند، خواهد تپید.

لخته خون:
چنانچه لرزش دهلیز قلب درمان نشود می تواند منجر به ایجاد لخته در حفره بالایی سمت چپ قلب گردد. لخته خون قلب شما می تواند تکه تکه شده، به دیگر نقاط بدنتان رفته و مشکلات مهمی ایجاد کند. مثلا، وقتی که لخته خون یکی از رگهای مغز را مسدود نماید، منجر به سکته مغزی خواهد شد.

چگونگی تشخیص تنگی دریچه میترال

پزشک سوالاتی درباره وضعیت پیشین سلامتی شما پرسیده و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. اگر پزشک شما گمان ببرد که ممکن است دچار این بیماری باشید، می‌تواند آزمایش‌های بیشتری انجام دهد. این آزمایش‌ها عبارتند از:

. اکوکاردیوگرافی :

امواج صوتی از قلب شما از طریق یک مبدل (پروب) که روی قفسه سینه شما قرار می گیرد، از قلب شما در حال تپش فیلم می گیرد. این تست برای تایید تشخیص تنگی دریچه میترال کاربرد زیادی دارد.

. اکوکاردیوگرام از طریق مری :

یک مبدل کوچک در انتهای لوله ای باریک، درون مری شما فرستاده می شود تا به کمک آن، پزشک بتواند به دریچه میترال نگاه دقیقتری نسبت به اکوکاردیوگرام عادی داشته باشد.

. نوار قلب (EKG یا ECG)- :

سیمهایی که به پوست شما متصل هستند، ضربان الکتریکی قلب شما را ثبت می کنند تا به کمک آن اطلاعات لازم در مورد ریتم قلب شما بدست آید. ممکن است از شما بخواهند که حین انجام این کار، روی تردمیل راه بروید تا واکنشهای قلب تان نسبت به این فعالیت، بررسی شود.

. رادیوگرافی قفسه سینه :

این آزمایش، قلب و شش‌های شما را نشان می‌دهد و می‌تواند به پزشک کمک کند تا علت علائمی چون تنگی نفس را بیابد.این آزمایش‌ها همچنین به پزشک کمک می‌کنند تا بفهمد که چه عاملی سبب تنگی دریچه شده و شدت آن تا چه حدی است.

. کاتتریزاسیون قلبی:

معمولا این آزمایش برای تشخیص تنگی دریچه میترال به کار نمی رود؛ اما برای دستیابی به اطلاعات بیشتر جهت بررسی شرایط قلب مفید است. در این آزمایش، یک لوله باریک (کاتتر) را از طریق سرخرگ بازو و یا کشاله ران به یک سرخرگهای قلب تان برده و از طریق آن ماده رنگ تزریق می شود تا سرخرگ در عکس با اشعه ایکس قابل رویت باشد. بدین طریق، عکسی دقیق شامل جزییات از قلب تان گرفته می شود.این آزمایشات قلبی به پزشک شما در افتراق میان تنگی دریچه میترال از سایر مشکلات قلبی ، از جمله دیگر مشکلات دریچه میترال کمک می نماید. همچنین، این آزمایشات کمک می کند که علت تنگی دریچه میترال شما و اینکه قابل ترمیم است یا نه، معلوم گردد.

درمان تنگی دریچه میترال

درمان بستگی به علائم و وضعیت قلب و شش‌ها دارد. چنانچه تنگی دریچه میترال شما در حد خفیف تا متوسط است و نشانه ای ندارد؛ ممکن است نیازی به درمان فوری نداشته باشید. در عوض، پزشک شما آن مشکل را تحت نظر قرار میدهد تا دچار مشکل شدیدتر نشود.

دارو

هیچ دارویی نمی تواند نقص دریچه میترال را از بین ببرد. با این وجود، برخی داروها می توانند کمک کنند که نشانه های آن کمتر شود و ضربان قلب تان منظم باقی بماند. ممکن است پزشکتان یک یا چند تا از داروهای زیر را برایتان تجویز نماید:

. داروهای مُدِر  :

جهت کاهش تجمع مایعات در ریه یا سایر نقاط بدنتان

. داروهای رقیق کننده خون :

جهت پیشگیری از ایجاد لخته خون

. داروهای کنترل ضربان قلب  :

جهت کاهش ضربان قلب و کمک به پر شدن موثرتر قلب

. آنتی بیوتیک :

برای پیشگیری از وقوع مجدد تب روماتیسمی، چنانچه علت تنگی دریچه میترال شما باشد.

جراحی دریچه میترال:

. تعویض دریچه میترال

اگر دریچه میترال شما قابل ترمیم نباشد، ممکن است که تعویض دریچه میترال برای شما مناسب باشد. در این روش، جراح دریچه میترال آسیب دیده را خارج نموده و به جای آن یک دریچه مصنوعی مکانیکی یا دریچه ای از بافت قلب گاو، خوک و یا انسان (دریچه ای با بافت بیولوژیکی) قرار می دهد.
دریچه هایی که از بافت بیولوژیکی هستند، با گذشت زمان تحلیل رفته و بیشتر اوقات نهایتا نیاز به تعویض پیدا می کنند. افرادی که دریچه میترال مکانیکی دارند، می بایست داروهای رقیق کننده خون مصرف نمایند تا از لخته شدن خون جلوگیری کنند. پزشک شما در مورد فواید و خطرات هر کدام از انواع دریچه به شما توضیح داده و مناسب ترین راه برای شرایط شما را /توصیه خواهد کرد.

. والوولوپلاستی دریچه میترال با بالون از راه پوست:

در این روش که به آن والووتومی با بالون هم می گویند، پزشک یک لوله نرم باریک (کاتتر) را که در قسمت نوک آن یک بالون قرار دارد وارد سرخرگی در بازو یا کشاله ران شما نموده و آن را به سمت دریچه ی تنگ مورد نظر هدایت می کند. هنگامی که دقیقا در جای مناسبش قرار گرفت، بالون باد می شود تا دریچه را گشاد کرده و جریان خون را بهبود بخشد. سپس باد بالون خالی می شود و کاتتر از بدن بیمار خارج می شود.
برای بعضی افراد، والووپلاستی با بالون می تواند به رفع علائم و نشانه های تنگی دریچه میترال کمک نماید. با این وجود، ممکن است لازم باشد که برای رفع تنگی دریچه میترال شما به مرور زمان کارهای دیگری نیز انجام گیرد. والووپلاستی با بالون برای همه افراد مبتلا به تنگی دریچه میترال مناسب نیست و تشخیص این مورد با پزشک شما است.

بهبود سبک زندگی برای کمک به درمان

جهت بهبود کیفیت زندگیتان ممکن است پزشک شما یکی از موارد زیر را توصیه نماید:

. کاهش مصرف نمک

نمک موجود در غذا و نوشیدنی ها ممکن است قلب را تحت فشار قرار دهد. نمک به غذا اضافه نکنید و از مصرف غذاهایی که سدیم بالایی دارند، بپرهیزید. هنگام غذا خوردن، برچسب روی غذاها (مواد تشکیل دهنده) را بخوانید و آنهایی را میل کنید که سدیم کمتری دارند.

. حفظ وزن متناسب

وزنتان را در حدی که به پیشنهاد پزشکتان مناسب وضعیت شماست، حفظ کنید.

. کاهش مصرف کافئین

مصرف کافئین باعث بدتر شدن بی نظمی ضربان قلب می شود (آریتمی). در مورد میزان مصرف نوشیدنی های کافئین دار مثل قهوه با پزشکتان مشورت نمایید.

. مراجعه به پزشک در مواقع اضطراری

چنانچه مرتب تپش قلب دارید، نزد پزشک بروید. اگر تپش قلب درمان نشود می تواند منجر به پیشرفت سریع تر علایم در افراد مبتلا به تنگی دریچه میترال گردد.

. کاهش / قطع مصرف الکل

مصرف زیاده از حد الکل می تواند باعث ضربان قلب نامنظم شده و نشانه های آن را بدتر نماید. در مورد تاثیرات الکل بر قلبتان با پزشکتان مشورت نمایید.

. ورزش

میزان و شدت ورزش کردن شما به شرایطتان و شدت آن ورزش بستگی دارد. اما همه افراد باید برای حفظ تناسب و سلامت عروقشان حداقل ورزش سبک و منظم را انجام دهند. قبل از اقدام به ورزش با پزشکتان مشورت کنید، مخصوصا اگر ورزشهای . رقابتی انجام می دهید.

. مراجعه به پزشک به طور منظم

از پزشک قلب و عروق خود نوبتهای قبلی منظم گرفته و به طور منظم و به موقع به او مراجعه نمایید.

بانوانی که تنگی دریچه میترال دارند می بایست قبل از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت نمایند. بارداری قلب را تحت فشار قرار میدهد. چگونگی تحمل فشار مضاعف، توسط قلب مبتلا به تنگی دریچه میترال، به میزان تنگی دریچه و قدرت پمپاژ قلب فرد بستگی دارد. این افراد قبل، حین بارداری و پس از زایمان می بایست تحت کنترل پزشک قلب و ماما باشند.