تومورمغزی

زمانی که رشد سلول­های بدن از حالت کنترل خارج می­شود و شدت تکثیر آن­ها زیاد می­شود ، این روند به سلولهای دیگر منتقل شده باعث ایجاد توده ای می­شود به این ترتیب تومور شروع به تغذیه از خون و مواد مغذی اطرافش می کند.در صورتی که این توده ها به بافت­های اطراف نفوذ کنند و از محل خود جدا شوند تبدیل به تومورهای بدخیم می­شوند که در اصطلاح به آن متاستاز می­­گویند .سرعت رشد تومورهای مغزی با یکدیگر متفاوت است و محل تومور تعیین خواهد کرد که تا چه میزانی عملکرد سیستم عصبی تحت تاثیر قرار می گیرد.

روند و انواع  تومور مغزی 

● تومور مغزی اولیه

نئوپلاسم یا همان تومور در مغز به دو صورت ممکن است ایجاد شود، اول اینکه منشا آن خود مغز بوده و در ابتدای بیماری این بافت مغزی است که تبدیل به توده می شود که به این حالت تومور مغزی اولیه گفته می شود، محل این تومور در کودکان به طور معمول در حفره کرانیال خلفی و در بزرگسالان در دو سوم قدامی از نیمکره مغزی شکل می گیرد.

• ● تومور مغزی ثانویه
• 
  
• در حالت دیگر ممکن است تومور ناشی از گسترش بدخیمی یا به عبارت ساده تر گسترش سرطان از دیگر اندامها به این اندام باشد که به آن متاستاز اطلاق شده و در این حالت تومور مغزی ثانویه شکل گرفته است. این تومورهای اولیه میتواند خوش خیم یا بدخیم باشد.

علائم تومور مغزی

فشاری که تومور مغزی بر سایر قسمتهای مغز وارد می کند باعث بروز علائم و نشانه ها می شوند.از جمله علائم تومور مغزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

● شروع یا تغییر در الگوی سردرد و افزایش تدریجی آن :

سردردهایی که به ویژه در جریان صبح شدت می یابند. اصلی ترین علامت تومور، سردرد است که اکثر مواقع نوع سردرد به گونه ای است که بیمار برای اولین بار آن را تجربه می کند و در واقع با سردردهای دیگر فرق دارد چراکه این سردردها شدید و مداوم هستند و باعث اختلال در خواب و بیدارشدن بیمار در نیمه شب می شوند و با خوردن داروهای آرام بخش و مسکن کاهش نمی یابند.

● حالت تهوع و استفراغ بدون دلیل

● تغییرات و مشکل در بینایی و دید: تار یا دو بینی یا از دست دادن دید محیطی

● عدم تعادل و سرگیجه

● ایجاد مشکل در تفکر، بیان و صحبت کردن

● تغییرات در شنوایی

● سر در گمی در امور روزمره، گیجی و عدم توانی درک مکانی

● تغییرات شخصیتی یا رفتاری

● بی حسی و گزگز در صورت

● ضعف و یا فلج در بخش و یا طرفی از بدن

● دل درد

● صرع و تشنج به خصوص در افرادی که سابقه تشنج ندارند.

علت تومور مغزی چیست؟

● سن

بر اساس آمارها شیوع تومور مغزی در بین کودکان و سالکندان بیش از سایر افراد است.

● نژاد

میزان ابتلا به تومور های مغزی در بین افراد سفید پوست بیشتر است. با این حال، احتمال بروز مننژیوم در بین نژاد آفریقایی-آمریکایی بیشتر است.

● عوامل محیطی

قرار گرفتن در معرض سموم ، حلال ها ، آفت کش ها، محصولات نفتی و … می تواند خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش دهد.

● سابقه خانوادگی

تحقیقات محققان نشان می دهد که امکان بروز تومور مغزی در فردی که در خانواده وی این عارضه وجود داشته بیش از سایر افراد است.

● قرار گرفتن در معرض عفونت های ویروسی

یکی از دلایل تومور مغزی ابتلا به بیماری های عفونی و ویروسی حاد است. برخی عوامل عفونی ویروسی خطر ابتلا به لنفوم مایع مغزی نخاعی را افزایش می‌دهند.

● آسیب سر و تشنج

آسیب دیدگی سر و مغز در اثر حوادث ناگهانی و یا تشنج در دوران کودکی و حتی بزرگسالی خطر بروز تومورهای مغزی را افزایش می دهد.

● قرار گرفتن در معرض اشعه

خطر بروز تومور مغزی در افرادی که در معرض تابش یونیزه قرار گرفته اند بیش از سایر افراد است. این امکان وجود دارد که از طریق پرتو درمانی برای سرطان در معرض این تشعشعات قرار بگیرید. حادثه هسته ای فوکوشیما و چرنوبیل نمونه هایی از قرار گرفتن مردم در معرض تشعشات یونیز کننده می باشند.

● قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، مانند موادی شیمیایی که در محیط کار با آن سروکار دارید، خطر ابتلا به سرطان مغز را بالا خواهد برد.

● عدم ابتلا به آبله مرغان

کسانی که در کودکی به آبله مرغان مبتلا شده اند، کم تر در معرض خطر ابتلا به تومور مغزی قرار خواهند گرفت.

تشخیص تومور سرطانی مغز

● قدم اول در تشخیص تومور مغزی این است که به  یک جراح مغز و اعصاب مراجعه نمایید  و در مورد شرح حالتان با وی صحبت کنید.

● بعد ازمعاینه فیزیکی پزشک از لحاظ بینایی،شنوایی و حرکت اندام­ها، از روش­های تشخیص بعدی استفاده می­شود.

● بعد ازانجام معاینه فیزیکی توسط پزشک  مشخص می­ شود که از بین روشهای تشخیصی مانند سی تی اسکن،ام آر آی، نوار عصب و عضله، نوار چشم، نوار گوش وسونوگرافی کدام را انتخاب کند.

انواع تومور مغزی

● تومور مغزی نروم آکوستیک 

یک نئوپلاسم خوشخیم تقریبا همیشه قابل درمان است عدم تعادل و کاهش شنوایی از علائم این تومور است، سردرد، سرگیجه، فلج چهره نیز از دیگر علائم شایع است، در تحقیقات به دست آمده نشان داده شده استفاده مداوم و طولانی از تلفن همراه می تواند زمینه سازی برای آن باشد.

● تومور مغزی آستروسیتوما

آستروسیتوما نوعی سرطان است که در مغز یا نخاع ایجاد می‌شود. منشأ این نوع سرطان، سلول‌هایی ستاره شکل به نام آستروسیت‌ می‌باشند که از سلول‌های عصبی حمایت می‌کنند. آستروسیتوما نوعی گلیوما است که در سلول‌های گلیال یا پشتیبان به نام آستروسیت شروع می‌شود. نقش آستروسیت ها درسلول های مغزحمایت و پشتیبانی از نورون های مغز می باشد.آستروسیتوما یکی از رایج‌ترین انواع تومور مغزی هستند که هم در کودکان و هم در بزرگسالان مشاهده می‌شود. تومورهای آستروسیتوما به دوبخش سرطانی وغیرسرطانی تقسیم می‌شود.

● تومور مغزی متاستاز مغزی

متاستازهای مغزی شایعترین تومورهای مغزی در بالغین هستند.این متاستازها، منشایی در جایی غیر از مغز دارند و از طریق خون به مغز انتقال داده می شود. شایعترین منشا این تومورها ابتدا از ریه، پستان، پوست و با شیوع کمتر سرطان کلیه یا سرطان روده بزرگ است.در واقع، متاستازهای مغزی تومورهایی هستند که ابتدا در بافت ها و اعضای خارج از مغز ایجاد می شوند. سپس از طریق خون به مغز راه می یابند و باعث بروز ناخوشی یا مرگ در افراد می شوند.

● تومور مغزی کارسینوما

شایع‌ترین نوع سرطان در انسان کارسینوما است. در واقع کارسینوما نوعی سرطان است که در بافت‌هایی شروع می‌شود که سطوح داخلی یا خارجی بدن را ایجاد می‌کنند. کارسینوما از سلول‌های منشأ لایه آندودرم یا اکتودرم در حین دوران جنینی ناشی می‌شود. به طور خاص، کارسینوما بافت توموری است که از سلول‌های اپیتلیالی حاصل می‌شود که ژنوم آن تغییر یافته یا آسیب دیده است و باعث می‌شود سلول‌ها تغییر شکل دهند و خصوصیات بدخیمی غیرطبیعی از خود بروز دهند.

● تومور مغزی گلیوبلاستوما

گلیوبلاستوم شایعترین و متاسفانه بدخیم‌ترین تومور مغزی است که بیشتر در آقایان مشاهده می شود. این تومور داخل بافت مغز تشکیل می‌شود و به تدریج بزرگتر شده و به بافتهای اطراف نفوذ میکند.

● تومور مغزی امبریونال

این تومورها برای زمانی است که هنوز در رحم مادر در حال رشد بوده ایم. به طور معمول این سلول ها بی ضرر هستند؛ اما گاهی سرطانی می‌شوند.

● تومور مغزی گلیوما

گلیوما یک گروه وسیع از تومورهای مغز و طناب نخاعی است این تومورهای مغزی اغلب در دهه چهارم تا ششم زندگی ایجاد می شوند هر چند انواعی از آن بیشتر در اطفال دیده می شود. احتمال رخ دادن تومورهای مغزی در مردان کمی بیشتر است.سابقه تماس با پرتوها ، برخی از اختلالات ژنتیکی ، سیگار کشیدن و یا استفاده از تلفن همراه از عوامل ایجاد این تومور می باشد .

● تومور مغزی مدولوبلاستوما

مدولوبلاستوما یک تومور مغزی سرطانی (بدخیم) است که از بخش پایینی و پشتی مغز، به نام مخچه شروع می‌شود. مخچه در هماهنگی، تعادل و حرکت عضلات دخیل است.مدولوبلاستوما تمایل به گسترش به سایر نواحی اطراف مغز و نخاع از طریق مایع مغزی نخاعی (CSF) دارد. مایع مغزی نخاعی که اطراف مغز و نخاع را در بر گرفته است، از آن‌ها محافظت می‌نماید. این تومور به ندرت به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابد.

● تومور مغزی منینگیوما

منینگیوما توموری که در غشا اطراف مغز یا نخاع است. فعالیت فیزیکی عاملی است که منجر به کاهش خطر بروز تومور منینگیوما می شود.

● تومور های مغزی کودکان

تومورهای مغزی کودکان، توده ها یا رشد سلول های غیر طبیعی در مغز کودک یا بافت و ساختارهایی در نزدیکی آن هستند. درمان و احتمال بهبودی (پیش آگهی) به نوع تومور، محل قرارگیری آن در مغز، میزان شیوع آن و همچنین سن و سلامت عمومی کودک بستگی دارد.

● تومور مغزی مننژبوم

مننژیوم مغز و یا طناب عصبی را درگیر میکند. منشاء این بدخیمی سلول های مننژیوتلیال (Meningothelial) است که این سلول ها لایه ی محافظی را می سازند که اطراف مغز و طناب عصبی را می پوشاند.در اغلب موارد تومورهای مننژیوم مغز را درگیر میکنند اما در مواردی درگیری طناب عصبی نیز گزارش شده است. علائم این بیماری در اغلب موارد شامل سر درد، تشنج، مشکلات بینایی (تاری دید)، احساس ضعف در دست و پا ها، احساس بی حسی و گزگز، اختلال در تکلم

● تومور های مغزی هیپوفیز

غده هیپوفیز، یک غده لوبیایی شکل کوچک است که دقیقا در پایه مغز (پشت بینی) و بین گوش‌ها و در ناحیه‌ای به نام حفره هیپوفیز یا sella turcica قرار گرفته است. با وجود اینکه غده هیپوفیز اندازه کوچکی دارد، تقریبا روی همه قسمت‌های بدن تأثیر می‌گذارد. هورمون‌های تولید شده به تنظیم عملکردهای مهم مانند رشد، فشار خون و تولید مثل انسان کمک می‌کنند. 

درمان تومور مغزی

پیش از شروع درمان، مواردی مانند گزینه های درمان، نتایج مورد انتظار و هم چنین عوارض احتمالی برای بیمار شرح داده خواهد شد. از آن جایی که درمان سرطان به سلول ها و بافت های سالم آسیب می زند، احتمال بروز عوارض به نسبت شایع می باشد.

نوع درمان با توجه به موارد زیر تعیین می شود:

○ نوع تومور

○ محل تشکیل تومور در مغز

○ میزان بزرگ بودن و پخش شدن تومور

○ غیر طبیعی بودن سلول ها

○ سلامت جسمانی و وزن بیمار

 گزینه های درمانی به شرح زیر می باشند :

● جراحی

برای درمان تومور مغزی روش­های مختلفی وجود دارد که با توجه به نوع و اندازه و محل تومور و وضعیت سلامتی بیمار انتخاب می­شود.جراحی شاید اولین راهکار برای خارج کردن تومورمغزی از جمجمه باشد.گاهی بعد از جراحی از روش­های مانند پرتو درمانی یا شیمی درمانی برای از بین بردن بقایای تومور استفاده می­شود.

● رادیوتراپی

در درمان رادیوتراپی، از امواج با طول موج بالا و کنترل شده استفاده می شود. اشعه با رساندن آسیب به DNA داخل سلول ها مانع از تقسیم و رشد سلول ها می شود. نتایج این شیوه درمانی به مرور زمان مشخص می شود. به مرور زمان، سلول های غیر عادی می میرند و تومور کوچک خواهد شد.

● شیمی درمانی

داروهای شیمی درمانی، تقسیم سلولی را مختل می کند. در این شیوه درمانی نیز تومور به مرور زمان کوچک خواهد شد. در این درمان، امکان دارد سلول های سالم آسیب ببینند، اما سلول ها قادر به ترمیم خودشان هستند. داروهای شیمی درمانی به صورت خوراکی و در فرم قرص و یا به صورت تزریق وریدی در دسترس هستند.

● پرتو درمانی

در پرتو درمانی از ذرات پر انرژی برای درمان استفاده می‌شود. این روش، یک درمان اصلی برای تومورمغزی است. مطالعات محققان دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیه‌گو به رهبری نعیم بهرامی نشان می‌دهد پرتودرمانی عوارض جانبی گسترده‌ای دارد که تغییر شبکه عصبی و اختلال شناختی طولانی‌مدت مهمترین آن است.

● روش کرانیوتومی

در این روش جراحی قسمتی از استخوان جمجمه بیمار برای دسترسی به بافت مغزی  برداشته می­شود.بعد از عمل جراحی استخوان جمجمه را سر جای خود برمی­گردانند و با پیچ،تیتانیوم،سیم ونخ ثابت می­کنند.

● روش آندوسکوپی

یکی دیگر از روش­های جراحی است که بااستفاده از دستگاه آندوسکوپ انجام می­شود.روش آندوسکوپی به این صورت است که دستگاه آندوسکوپ را از راه بینی و سینوس­ها و یا ازطریق ایجاد سوراخ در جمجمه، وارد مغز بیمار

می­کنند.جراح با استفاده از دستگاه آندوسکوپ می تواند ناحیه مورد نظر را مشاهده کند و عمل جراحی را انجام دهد.در این روش جراحی،جراح گوش و حلق وبینی و جراح مغز و اعصاب به کمک یکدیگر تومور را از مغز خارج می کنند.این عمل جراحی ممکن است چندین ساعت طول بکشد که بدون ایجاد برش در جمجمه  توموراز مغز خارج می­شود.