تبخال چیست؟

تبخال عفونتی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس  (HSV)   ایجاد می شود. امکان انتقال ویروس از فردی به فرد دیگر وجود دارد.

 این ویروس دستگاه تناسلی خارجی، ناحیه مقعد، سطوح مخاطی و پوست سایر نواحی بدن را تحت تأثیر قرار می دهد.

تب خال که تاول تب نیز نامیده می‌شود، تاول‌های پر از مایعی است که روی لب یا اطراف لب ایجاد می‌شود.تبخال بیماری شایعی است که همه ما ممکن است در زندگی آن را تجربه کنیم. شایع‌ترین نوع تبخال «تبخال لب» است که در اطراف دهان و لب‌ها ایجاد می‌شود. اما ویروسی که باعث ایجاد تبخال می‌شود می‌تواند نقاط دیگری از بدن را هم آلوده کند.

تبخال یک بیماری دراز مدت است. با این حال بسیاری از افراد حتی با وجود داشتن ویروس، هرگز علائمی از خود نشان نمی دهند.

افرادی که یک بار دچار تبخال شده‌اند باید بدانند ویروس تبخال در بدن آنها همیشه وجود خواهد داشت و در صورتی که شرایط برای آن فراهم شود دوباره تبخال می‌زند پس این افراد سعی کنند از بوسیدن دیگران به ویژه کودکان و نوزادان خودداری کنند. احتمال سرایت در مواردی که فرد دارای تبخال است و تبخال هنوز خشک نشده است خیلی بیشتر است.

وقتی هرپس سیمپلکس وارد بدن می‏‎شود دیگر بیرون نمی‌رود. این ویروس از دهان به سیستم عصبی مرکزی می‌رود و همان جا می‌ماند تا با حمله بعدی دوباره خودش را نشان بدهد. برای همین بسیاری از افرادی که به کل سابقه ابتلا به تبخال را ندارند مثلا تا سی سالگی هیچ تبخالی نزده‌‏‎اند بعد از اولین تجربه‎شان مدام تبخال‌های دیگری را در لب یا بینی تجربه می‌کنند.

این ویروس بر اثر ورود بعضی از مواد غذایی خاص به بدن، تب و بیماری، آلرژی، سرماخوردگی، قاعدگی، تغییرات هورمونی، بارداری و استرس و اضطراب فعال می‎‌شود و خودش را به شکل تبخال لب یا دیگر قسمت‏‌ها نشان می‌دهد.گاه دیده می‌شود که تبخال روی چانه و نزدیک سوراخ بینی و یا حتی روی بافت‌های سفت درون دهان ایجاد می‌شود. در مواردی هم دیده شده که تبخال بر روی چشم ایجاد شده که متاسفانه می‌تواند با آسیب رساندن به قرنیه باعث کوری شود.

علائم تبخال

علائم عفونت اولیه

عفونت اولیه اصطلاحی است که در زمانی که فرد برای اولین باربه تبخال دستگاه تناسلی مبتلا می شود، بکار می رود. علائم بیماری بسیار شدید است و شامل موارد زیر است:

بروز تاول و زخم بر روی دستگاه تناسلی خارجی، واژن یا گردن رحم

ترشحات واژینال

درد و خارش

غدد لنفاوی حساس به لمس و بزرگ شده

درد در زمان ادرار

درجه حرارت بالا  یا تب 

ضعف (احساس بدحالی)

بروز تبخال در اطراف دهان

تاول های قرمز بر روی پوست

در بیشتر موارد زخم ها بهبود می‌یابند و هیچ اسکاری در فرد دیده نمی‌شود.

علائم عود عفونت

سوزش و خارش در اطراف دستگاه تناسلی پیش از ظاهر شدن تاول

وجود تاول و زخم در دهانه رحم در زنان

تبخال در اطراف دهان

تاول های قرمز

در نهایت، عود مجدد کمتر روی می‌دهد و شدت کمتری دارد

علت ایجاد تبخال

هنگامی که HSV بر روی سطح پوست یک فرد آلوده وجود دارد، می تواند به راحتی از طریق پوست مرطوبی که اطراف دهان، مقعد و دستگاه تناسلی را می‌پوشاند، به شخص دیگری منتقل شود. این ویروس ممکن است از طریق نواحی دیگر پوست و همچنین چشم ها به فرد دیگری انتقال یابد.

امکان ابتلای انسان به HSV با لمس شی، سطح کار، دستشویی یا حوله ای که توسط شخص آلوده لمس شده است وجود ندارد. عفونت می‌تواند به دنبال موارد زیر روی دهد:

. داشتن رابطه جنسی واژینال یا مقعدی محافظت نشده

 .داشتن رابطه جنسی دهانی با شخص مبتلا به تبخال

 .استفاده از اسباب بازی های جنسی مشترک

. تماس جنسی با فرد آلوده

احتمالاً ویروس درست پیش از ظاهر شدن تاول، پس از بروز آن و تا زمان بهبودی کامل تاول می‌تواند انتقال یابد. HSV با وجود نبود هرگونه علائم شیوع، باز هم می تواند به شخص دیگری منتقل شود، اگرچه این مورد با احتمال کمتری همراه است.

در صورتی که یک مادر مبتلا به تبخال تناسلی در هنگام زایمان تبخال داشته باشد، احتمال انتقال عفونت به کودک وجود دارد.

آیا ویروس تبخال واگیردار است؟

تبخال، به ویژه وقتی روی قسمت‌های آشکار بدن مثل لب، پوست دست و صورت یا بینی باشد به شدت واگیردار است بنابراین اگر با فردی در تماس هستید که روی لبش تبخال دارد بهتر است او را نبوسید و مطمئن شوید که قاشق و چنگال و ظرف غذایش کاملا از شما جدا باشند.

علاوه بر این وسایلی که با تبخال لب خودتان تماس داشته‌اند را بهتر است دیگر استفاده نکنید. مثلا رژ لب یا پمادی که به لبتان زده‌اید را دور بیاندازید و با حوله‌ای که استفاده کرده‌اید دیگر صورتتان را خشک نکنید.

راه های درمان تبخال 

 ❁ دارویی 

هیچ روش درمانی برای این ویروس ارائه نشده است. اغلب راهکارهای درمانی که پیشنهاد می‌شوند برای رهایی از زخم‌ها و جلوگیری از شیوع بیماری است. ناگفته نماند که این زخم‌ها ممکن است بدون نیاز به درمان از بین بروند. با این وجود پزشک به احتمال زیاد داروهای زیر را برای شما تجویز خواهد کرد:

◆ آسیکوویر

آسیکلوویر برای درمان انواع بیماری‌های ویروسی از جمله تبخال مورد استفاده قرار می‌گیرد. در افرادی که زیاد تبخال می‌‎زنند مصرف یک دوره چهار تا شش ماهه قرص آسیکلوویر می‌تواند از بروز تبخال پیشگیری کند. داروی دیگری که برای درمان تبخال استفاده می‌شود فامسیکلوویر است

◆ والاسیکلوویر

والاسیکلوویر هم نوعی داروی ضد ویروس است که به درمان زودتر تبخال کمک می‌کند. این داروها به صورت قرص و یا تزریقی هم وجود دارند.

◆ فامسیکلوویر

این داروها به فرد مبتلا کمک می‌کنند که خطر انتقال ویروس به دیگر افراد را کاهش دهند. البته داروهای تجویزی به کاهش شدت بیماری و کاهش تعداد دفعات ابتلا به آن نیز کمک می‌کنند. این داروها ممکن است به شکل خوراکی (قرص) باشند یا به‌صورت کرم استفاده شوند. در مواردی که علائم این بیماری شدید باشد، ممکن است داروها به‌صورت تزریقی تجویز شوند.

◆ پنسیکلوویر

پنسیکلوویر داروی ضد ویروسی برای درمان تبخال است که فقط به صورت کرم وجود دارد.

◆ حاوی زینک اکسید
کرم‌های حاوی زینک اکسید باعث کشته شدن ویروس‌ها و درمان سریع‌تر تبخال می‌شوند.  برای تمامی راهکارهای خانگی و دارویی درمان باید به این نکته توجه داشته باشید که هرچه زودتر اقدام به درمان کنید، زودتر بهبود می‌یابید.

❁ درمان های خانگی

چندین درمان خانگی می توانند در این رابطه مفید باشند:

◆ مصرف داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن

◆ استحمام در آب دارای نمک اندک به تسکین علائم کمک می‌کند

◆ نشستن در لگن آبگرم

◆ استعمال وازلین در ناحیه  متأثر

◆ اجتناب از لباس‌های تنگ در اطراف ناحیه متأثر

◆ شستشوی کامل دست‌ها، به خصوص پس از لمس ناحیه متأثر

◆ اجتناب از انجام فعالیت‌های جنسی تا زمان رفع علائم

◆ استعمال کرم یا لوسیون، مانند لیدوکائین بر روی مجرای ادرار در صورت دردناک بودن ادرار

◆ همچنین استفاده از بسته‌های یخ نیز می‌تواند کمک کننده باشد ولی دقت کنید از تماس مستقیم یخ با پوست بپرهیزید، و همیشه در ابتدا آن را در دستمال یا حوله بپیچانید.

◆ کمپرس یخ

برای کاهش درد و التهاب ناشی از تبخال می‌توانید از کمپرس آب سرد استفاده نمایید. می‌توانید یک تکه یخ را در پارچه بپیچید و چند دقیقه روی تبخال قرار دهید. یخ، به کاهش ورم، قرمزی و درد تب خال کمک میکند. چند بار در روز این کار را تکرار کنید تا تبخال شما زودتر از بین برود.

◆ دور بودن از عوامل محیطی مثل گرما و سرما و باد و گرد و خاک به درمان زودتر شما کمک می‌کند.

◆ دستکاری تبخال می‌تواند باعث بروز عفونت ثانویه و یا انتشار تبخال به دیگر نواحی پوستی مستعد و یا چشم‌ها شود.

❁ رژیم غذایی  

 ❁ با تغذیه درست می‌توانید سیستم ایمنی خود را تقویت کنید و به رفع هرچه زودتر تبخال کمک نمایید.

◆ مصرف سیب زمینی و لبنیات سیستم ایمنی شما را تقویت میکند.

◆ مصرف غذاهای دارای مقادیر بالای آرژنین باعث می‌شود درمان دیرتر اتفاق بیفتد. شکلات از جمله این غذاها است که هم باعث تحریک بروز تبخال می‌شود و هم بهبود آن را به تعویق می‌اندازد.

◆ مصرف مرکبات و میوه‌های ترش و مواد دارای اسید تبخال را بدتر می‌کند و دیرتر خوب می‌شود بنابراین از مصرف این مواد خودداری نمایید.

◆ ویتامین E

مصرف مواد حاوی ویتامین E به ترمیم پوست و درمان سریع‌تر تبخال کمک می‌کند. خاصیت ضدالتهابی ویتامین E می‌تواند به تسکین تورم، التهاب و درد ناشی از تبخال کمک کند. مصرف خوراکی این ویتامین می‌تواند در پیشگیری از بروز دوباره‌ی عفونت‌های ویروسی اثرگذار باشد.

می‌توانید گوش پاک‌کن را در روغن ویتامین E غوطه‌ور کنید و آن را روی تبخال قرار دهید. می‌توانید مایع داخل کپسول ویتامین E را خارج کنید و با استفاده از گوش پاک‌کن آن را روی تبخال قرار دهید. همچنین می‌توانید مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین E را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.

◆  ویتامین C 

محققان ثابت کرده‌اند که ویتامین C می‌تواند به طور موثر رشد بهبود تبخال تناسلی را تسریع کند. همچنین ممکن است به طولانی شدن زمان بین شیوع دوباره بیماری کمک کند. سبزیجاتی مانند فلفل دلمه ای، پرتقال ها و توت فرنگی غنی از ویتامین C هستند.

◆ سرکه سیب

سرکه سیب به کاهش شدت شیوع تب خال به خاطر ضد عفونی کنندگی و خواص ضد التهابش کمک می‌کند. برای درمان تبخال می‌توانید از سرکه سیب استفاده نمایید. پنبه آغشته به سرکه سیب را چند دقیقه روی تبخال بگذارید. چند بار در روز این کار را تکرار کنید. یا این که حدود یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب بریزید و بنوشید.

سرکه سیب خاصیت ضد عفونی دارد و می‌تواند به درمان زودتر تبخال کمک کند.برای بهترین نتیجه، آن را به محض اینکه احساس سوزش اولیه را تجربه می‌کنید، اعمال کنید؛ آگاه باشید، احتمال دارد کمی بسوزد.

◆ استفاده از سیر

تحقیقات نشان داده سیر می‌تواند به عنوان یک آنتی ویروس عمل کند. مصرف مداوم سیر می‌تواند از بروز تبخال جلوگیری کند. برای درمان تبخال هم می‌توان سیر له شده یا روغن سیر را روی ضایعه پوستی به مدت 10 تا 15 دقیقه قرار داد و این کار را چند بار در روز تکرار کرد تا زمانی که تبخال درمان شود.

سیر به از بین رفتن ویروس مولد تبخال و بهبود زودتر تبخال کمک می‌کند. مواد زیاد دیگری وجود دارند که به طور تجربی برای درمان تبخال استفاده می‌شوند. این مواد معمولا خاصیت ضد میکروبی و ضد‌ ویروسی دارند و به همین علت در درمان تبخال مؤثر هستند مثل روغن درخت چای، روغن نارگیل، بادرنجبویه، آلوئه ورا و شیرین بیان.

◆ روغن درخت چای

روغن درخت چای یک درمان موثر دیگری است که خواص ضد التهاب و ضد درد دارد. آنها شامل ترپنس و فنیلپروپانویید هستند که روی فعالیت ضد ویروسی کار می‌کنند. روغن‌های اساسی مثل روغن درخت چای و روغن اکالیپتوس فعالیت ضد ویروسی را علیه ویروس تب خال نشان می‌دهند.

نکات مهم برای پیشگیری از تبخال

برای کاهش خطر ابتلا یا انتقال تبخال دستگاه تناسلی موارد زیر را به یاد داشته باشید:

◆ هنگام برقراری رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید

◆ با وجود علائم، از برقراری رابطه جنسی اجتناب کنید (تماس تناسلی، مقعدی یا پوست به پوست)

◆  در صورت وجود تبخال در اطراف دهان، از بوسیدن بپرهیزید

◆  شرکای جنسی متعدد نداشته باشید

◆ استرس، خستگی، بیماری، سایش پوست یا آفتاب گرفتن ممکن علائم را تحریک کنند.