فراموشی چه نوع بیماری است؟

فراموشی نوعی بیماری مغزی است که با سرعت پایین رشد می‌کند و موجب از دست دادن حافظه می شود . برخی از افراد در ایجاد خاطرات جدید مشکل دارند. برخی دیگر نمی توانند وقایع یا تجربیات گذشته را به خاطر بیاورند.

از علائم آن اختلال حافظه و در مراحل شدیدتر اختلال در قدرت استدلال، برنامه ریزی، تکلم و درک است.به گفته بسیاری از دانشمندان، فراموشی به علت افزایش میزان تولید یا ذخیره یک نوع پروتئین خاص در مغز به وجود آمده و به مرگ سلولهای عصبی منجر می‌شود.احتمال ابتلا به فراموشی بعد از ۷۰ سالگی به میزان چشمگیری افزایش می‌یابد

علائم فراموشی

انواع مختلفی از فراموشی وجود دارد. از جمله فراموشی پس گستر، فراموشی پیش گستر و فراموشی کلی گذرا.

. فراموشی پس گستر

در فراموشی پس گستر ، خاطرات موجود و قبلی را از دست می دهید. این نوع فراموشی معمولاً بر خاطراتی که اخیراً شکل گرفته است تأثیر می گذارد. خاطرات قدیمی تر، مانند خاطرات دوران کودکی، معمولاً کندتر تحت تأثیر قرار می گیرند. بیماری هایی مانند زوال عقل باعث فراموشی تدریجی پس گستر می شود.

. فراموشی پیش گستر

در فراموشی پیش گستر ، نمی توانید خاطرات جدیدی بسازید. این اثر می تواند موقتی باشد. به عنوان مثال، شما می توانید آن را در هنگام آشفتگی ناشی از مصرف زیاد الکل تجربه کنید. همچنین می تواند دائمی باشد. اگر ناحیه ای از مغز که به نام هیپوکامپ شناخته می شود آسیب دیده باشد، می توانید آن را تجربه کنید. هیپوکامپ شما نقش مهمی در شکل گیری خاطرات بازی می کند.

. فراموشی کلی گذرا

فراموشی کلی گذرا (TGA) یک وضعیت ناشناخته است. اگر به آن ابتلا پیدا کنید دچار اشفتگی و سردرگمی می شوید ممکن است

 به طور مکرر در طی چند ساعت افزایش و کاهش یابد و یا اماکن دارد چند ساعت قبل از حمله، فقدان حافظه را تجربه کنید و احتمالاً هیچ خاطره ماندگاری از این تجربه نخواهید داشت. 

. فراموشی کودکی

اکثر مردم نمی توانند سه تا پنج سال اول زندگی را به خاطر بیاورند. این پدیده رایج یادزدودگی دوران کودکی نامیده می شود.

ناتوانی بزرگسالان در به خاطر آوردن خاطرات اپیزودیک اولیه، به علت فراموشی سریع در دوران کودکی است. هنوز مشخص نیست

ذهنی که دچار فراموشی کودکی است ، چگونه می تواند در بزرگسالی چنین تأثیر طولانی مدت و مهمی داشته باشد.

علل فراموشی

. زوال عقل

تصور می شود یادآوری یک خاطره در مغز شما به سن آن بستگی دارد. برای از دست دادن خاطرات قدیمی، باید زوال مغزی گسترده داشته باشید. این می تواند ناشی از بیماری آلزایمر یا سایر اشکال دمانس (زوال عقل ) باشد. افراد مبتلا به زوال عقل معمولاً ابتدا خاطرات اخیر خود را از دست می دهند و خاطرات قدیمی را طولانی تر نگه می دارند.

کاهش پیشرونده حافظه و دیگر جنبه‌های ذهن و تفکر را زوال عقل می گویند و می تواند به حدی شدید باشد  که توانایی کار و فعالیت‌های روزانه را مختل می‌سازد علل بسیاری برای زوال عقل وجود دارد، از جمله بیماری‌های مربوط به عروق خونی، مصرف مواد مخدر و یا الکل و یا سایر صدمات مغزی، اما رایج‌ترین عامل زوال عقل، بیماری آلزایمر است. بیماری آلزایمر عارضه‌ای است که با تخریب پیشرونده سلول‌های مغز و ناهنجاری‌های دیگر مغز همراه است.

. آنوکسی

کاهش سطح اکسیژن می تواند بر کل مغز شما تأثیر بگذارد و منجر به از دست دادن حافظه شود. این حالت آنوکسی نامیده می شود. اگر آنوکسی به اندازه کافی شدید نباشد که باعث آسیب مغزی شود، از دست دادن حافظه می تواند موقتی باشد.

. آسیب به هیپوکامپ

هیپوکامپ شما بخشی از مغز و مسئول حافظه است. فعالیت های آن شامل تشکیل ، سازماندهی و بازیابی خاطرات  در صورت نیاز است. سلول های آن برخی از حساس ترین و شکننده ترین سلول های مغز شما هستند. آنها به راحتی توسط اکسیژن ناکافی و سایر تهدیدات مانند سموم مختل می شوند.

هنگامی که هیپوکامپ شما آسیب دیده است، در ایجاد خاطرات جدید مشکل خواهید داشت. اگر هیپوکامپ شما در هر دو نیمه مغز آسیب دیده باشد، می تواند به فراموشی کامل منجر شود.

. صدمه به سر

صدمات و ضربه‌ به سر و همچنین سکته مغزی، تومورها و عفونت‌ها نیز می‌توانند باعث آسیب به حافظه شوند. این آسیب می تواند شامل مشکلات حافظه دائمی باشد. ضربه مغزی معمولاً خاطرات ساعت‌ها، روزها یا هفته‌های قبل و بعد از آسیب را مختل می‌کند.

. وارد شدن ضربه به سر

وارد شدن ضربه شدید به سربه طور مثال  در طی سقوط و یا حادثه رانندگی می‌تواند با صدمه به مغز موجب از دست رفتن حافظه کوتاه مدت و بلند مدت گردد. حافظه بیمار ممکن است به تدریج در طول زمان بهبود یابد.

. سکته مغزی

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که به علت انسداد یک رگ خونی منتهی به مغز و یا نشت یک شریان مغزی، جریان خون به مغز متوقف شود. سکته مغزی اغلب باعث از دست رفتن حافظه کوتاه مدت می‌گردد. فردی که دچار سکته مغزی شده ممکن است خاطرات و حوادث دوران کودکی را به خاطر بیاورد، اما نمی‌تواند فعالیت های روزمره خود را به یاد اورد .

. مصرف الکل، دخانیات و مواد مخدر

مصرف کوتاه مدت الکل می تواند باعث فراموشی موقتی شود که از فراموشی های پیش گستر است. اعتیاد طولانی مدت به الکل می تواند باعث سندرم ورنیکه کورساکوف شود. اگر به این بیماری مبتلا شوید، در ایجاد خاطرات جدید مشکل خواهید داشت اما ممکن است از آن آگاه نباشید.

سیگار کشیدن با کاهش اکسیژن رسانی به مغز سبب کاهش حافظه می‌گردد. مواد مخدر می‌تواند مواد شیمیایی در مغز را تغییر دهد که این امر می‌تواند به یاد آوردن خاطرات را برای این افراد مشکل‌تر سازد.

. تروما یا استرس

استرس یا تروما شدید نیز می تواند باعث فراموشی تجزیه ای شود به صورتی که ذهن شما افکار، احساسات یا اطلاعاتی را که قادر به مدیریت آنها نیستید، رد می کند. نوع خاصی از فراموشی به نام فراموشی تجزیه‌ای می‌تواند منجر به سفر یا سرگردانی غیرمنتظره شود. همچنین می تواند منجر به فراموشی در مورد شرایط سفر و همچنین فراموشی در سایر جزئیات زندگی شما شود.

. افسردگی و استرس

افسردگی با تحت تاثیر قرار دادن حافظه  می‌تواند سبب کاهش قدرت توجه و تفکرشود . استرس و اضطراب همچنین می‌تواند مانع تمرکز کردن شود. هنگامی که شما تحت استرس و فشار هستید و ذهن شما بیش از حد تحریک شده و یا پریشان است، توانایی شما برای خاطر آوردن چیزها کاهش می‌یابد. استرس ناشی از ضربه عاطفی و شکست عشقی نیز می‌تواند به از دست دادن حافظه منجر شود.

. درمان با الکتروشوک

اگر به علت افسردگی یا دیگر اختلالات، درمان شوک الکتریکی دریافت می‌کنید، ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها فراموشی پس گستر را تجربه کنید. همچنین ممکن است فراموشی پیش گستر را تجربه کنید که ممکن است پس از اتمام درمان برطرف می شود.

. داروها

تعدادی از داروهای تجویزی و یا غیر نسخه‌ای باعث فراموشی و از دست دادن حافظه شده و یا در بروز آن نقش دارند. برخی از این داروها عبارتند از: داروهای ضد افسردگی، آنتی‌ هیستامین‌ها، داروهای ضد اضطراب، شل کننده‌های عضلانی، آرامبخش‌ها، قرص‌های خواب آور و داروهای ضد دردی که بیمار بعد از عمل جراحی یا برای بی‌هوشی در طی عمل جراحی دریافت می‌کند. انجام روش‌های درمان‌ سرطان از قبیل شیمی درمانی، رادیو تراپی و یا جراحی پیوند مغز استخوان نیز ممکن است به از دست دادن حافظه منجر شود.

. کم‌خوابی

کمیت و کیفیت  خواب برروی  قدرت حافظه تاثیر بسزایی دارد . خواب بسیار کم و یا بیدار شدن مکرر در شب می‌تواند منجر به خستگی شده و قابلیت تثبیت و بازیابی اطلاعات در مغز را مختل سازد.

. افزایش سن

با افزایش سن ممکن است دریابید که گاهی دچار مشکل حافظه شده و مثلاً نام یک فرد یا یک قرار ملاقات را فراموش می‌کنید، همچنین ممکن است بیشتر از قبل چیزهایی را جا بگذارید. شاید برای به خاطر سپردن کارهای روزمره و قرارهای ملاقات به تدریج نیاز شما به استفاده از لیست و تقویم بیشتر شود. از دست دادن حافظه در اثر روند طبیعی پیری، عملکرد شما در محل کار یا خانه را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.

. سوء تغذیه و کمبودهای تغذیه‌ای

تغذیه مناسبی که شامل پروتئین و چربی با کیفیت بالا باشد، برای عملکرد صحیح مغز اهمیت زیادی دارد. کمبودهای ویتامین B1 و B12 به طور خاص می‌تواند تأثیرات منفی بر حافظه داشته باشد.

. سایر علت‌ها

عوامل احتمالی دیگری که سبب از دست دادن حافظه می‌شوند، شامل کم کاری و یا پرکاری غده تیروئید و و بیماری‌های عفونی مانند ایدز، سل، سفلیس، کمبود اکسیژن‌رسانی به مغز، تومور مغزی یا عفونت، بیماری‌های عصبی مانند بیماری هانتینگتون، ام.اس ، بیماری پارکینسون و میگرن می‌باشد.

.  تداخل

چنانچه اطلاعات زيادي در مدت زمان كمي به فرد ارائه شوند او قادر به رمزگرداني همه آن اطلاعات نخواهند بود و لاجرم اطلاعات كه در آغاز ارائه شده اند جاي خود را به اطلاعات بعدي مي دهند و خود از بين مي روند، بگونه اي كه گويي هرگز آموخته نشده اند در این صورت تداخل زمانی رخ می دهد.

. كاهش هشياري 

عواملي نظير خستگي ، مصرف زياد داروهاي مسكن و خواب آلودگي سطح هوشياري را كاهش مي دهند. كاهش سطح هشياري نيز فراخواني اطلاعات از حافظه بلند مدت را با مشكل رو به رو مي‌سازد.

. خلق منفي

هيجانات منفي ( نظير خشم و نفرت ) و نيز كاهش خلق را به ويژه در افسردگي موجب كاهش ظرفيت ذخيره ، اندوزش و بازخواني اطلاعات از حافظه مي‌شود.

. اختلالات مغزي – شناختي

اختلالاتي نظير آلزايمر و دمانس اثرات شديدي بر مراكز شناختي مغز، به ويژه بخش هاي مرتبط با حافظه ، بر جاي مي گذارند. اختلال در حافظه نيز به نوبه خود موجب اختلال در ساير كاركردهاي شناختي مغزها ، نظير توجه ، ادراك و زبان مي‌شود.

تفاوت فراموشی و آلزایمر

آلزایمر

آلزایمر در ابتدا علائم اولیه‌ای را نشان می‌دهد، مانند فراموشی‌های مکرر فرد سالمند که البته معمولا از فراموشی خاطرات نزدیک‌تر شروع می‌شود؛ در این وضعیت بافت مغز به صورت مداوم در حال کوچک شدن است. از دیگر علائم اولیه می‌توان به اشکال در محاسبات، اختلال در حافظه دور و اختلال در انجام کارهای روزمره اشاره کرد.

آلزایمر با توهم و هذیان نیز در ارتباط است؛ به این معنی که توهم و هذیان می‌توانند از نشانه‌های زوال عقل باشند. معمولا افرادی که به آلزایمر مبتلا می‌شوند به دلیل از بین رفتن بخشی از مغز و حافظه و به یاد نیاوردن خاطرات، دچار ضعف‌های روحی می‌شوند که موجب پریشانی افکار و حالات آن‌ها می‌شود؛ به همین دلایل به توهم و هذیان نیز دچار می‌شوند.

فراموشی

فراموشی حالت‌های متفاوتی دارد، مانند اینکه جای اشیا یا نام افراد را فراموش می‌کنند و یا وارد مکانی می‌شوند در صورتی که به خاطر نمی آورند که چرا به این مکان یا اتاق آمده‌اند؛ این علائم را سالمندان یا خانواده‌ی آن‌ها نباید به دلیل بالا بودن سن عزیزان با آلزایمر اشتباه بگیرند. هر فراموشی به معنای اختلال حافظه نیست؛ می‌تواند تاثیر کمبود ویتامین B12 یا کم‌کاری تیروئید باشد و یا عوارض افسردگی باشد که سالمند در زمان مناسب برای درمان آن اقدامی نکرده است.

فراموشی چگونه تشخیص داده می شود؟

روانشناس با پرسیدن سوالاتی در مورد از دست دادن حافظه شما و همچنین سایر علائمی که ممکن است داشته باشید شروع می کند. روانشناس همچنین ممکن است از تست های روان شناختی برای بررسی حافظه شما استفاده کند. آنها همچنین ممکن است آزمایش های تشخیصی دیگری را نیز انجام دهند. به عنوان مثال :

. آزمایش خون برای بررسی کمبودهای تغذیه ای، عفونت ها یا سایر مسائل استفاده شود.

. MRI  یا سی تی اسکن برای بررسی علائم آسیب مغزی استفاده شود.

. آزمایشاتی برای بررسی مشکلات نورولوژیک آزمون شناختی برای ارزیابی توانایی تفکر.

. نوار مغز (EEG) برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغز.

. کشیدن مایع نخاعی.

. آنژیوگرافی مغزی که از اشعه X برای مشاهده جریان خون از طریق مغز استفاده می‌کند.

بسته به نتایج آزمون، پزشک ممکن است بیمار را به متخصصانی مانند متخصص مغز و اعصاب، متخصص امراض دوران پیری و یا متخصص بهداشت و سلامت روان معرفی نماید

 روش‌های درمان از دست دادن حافظه 

درمان‌های کاهش حافظه بستگی به علت ایجاد کننده آن دارد. بسیاری از موارد اختلال حافظه ممکن است با درمان برگشت پذیر باشند. به عنوان مثال:

. از دست دادن حافظه ناشی از مصرف داروها ممکن است با تغییر داروها برطرف شود.

. مصرف مکمل‌های غذایی می‌تواند برای مقابله با کاهش حافظه ناشی از کمبودهای تغذیه‌ای مفید باشد.

. درمان افسردگی ممکن است برای درمان کم‌حافظگی ناشی از افسردگی موثر واقع شود.

. در برخی موارد مانند سکته مغزی، درمان ممکن است شامل تمرین و آموزش کارهایی مانند راه رفتن باشد. در برخی موارد دیگر، حافظه بیمار ممکن است در طول زمان بهبود یابد.

. داروهای برای درمان مشکلات حافظه ناشی از بیماری آلزایمر موجود است.

. همچنین داروهایی برای کمک به کاهش فشار خون وجود دارند که می‌توانند به کاهش خطر آسیب مغزی بیشتر و زوال عقل مرتبط با فشار خون بالا کمک کنند.

چگونه از فراموشی جلوگیری کنیم ؟

عادات سالم زیر می تواند خطر یادزدودگی، آسیب سر، زوال عقل، سکته مغزی و سایر علل بالقوه از دست دادن حافظه را کاهش دهد:

. از مصرف الکل یا مواد مخدر خودداری کنید.

. هنگام انجام فعالیت هایی که شما را در معرض خطر ضربه مغزی قرار می دهد، از محافظ استفاده کنید.

. در طول زندگی خود از نظر ذهنی فعال باشید.

 به عنوان مثال،  سفرهای جدید را تجربه کنید، کتاب‌های جدید بخوانید و بازی‌های  چالش برانگیز ذهنی انجام دهید. فعالیتهای فکری و ذهنی نظیر شطرنج، حل جدول، روابط اجتماعی روزانه و یادگیری زبان دوم بیش از مصرف داروها می‌تواند در مقابله با فراموشی موثر باشد.

. در طول زندگی خود از نظر بدنی فعال باشید.

. از یک رژیم غذایی سالم برای قلب، شامل میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های کم چرب استفاده کنید.

. آب زیاد بنوشید.

. کنترل عوامل موثر در افزایش بیماریهای قلبی- عروقی مانند فشارخون بالا، سیگار، دیابت و کلسترول بالا