پارکینسون چیست ؟

پارکینسون یک بیماری شایع پیشرونده عصبی است که به علت تخریب سلول های مغزی که مسئول تولید دوپامین هستند ایجاد می شود. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که پیام عصبی را از مغز به عضلات می رساند و منجر به کنترل و تنظیم حرکات بدن می شود هنگامیکه  این سلول‌های عصبی از کار می‌افتند و دوپامین به اندازه‌ی کافی ترشح نمی‌شود، در نتیجه فرد برای حرکت دچار مشکل می‌شود.

در هر مرحله از بیماری پارکینسون علائم خاصی بروز می کند که با گذشت زمان علائم بدتر می شوند و علائم با افزایش سن بیشتر می شوند .

پارکینسون به طور مستقیم باعث مرگ افراد نمی‌شود اما علائم آن به مرور زمان بدتر می‌شود.

علل بیماری پارکینسون

علت بیماری پارکینسون ناشناخته است ؛ اما این بیماری نتیجه از بین رفتن یا ضعیف شدن و لطمه خوردن سلول‌های عصبی در مغز میانی است. اگر ۸۰ درصد سلول‌های ترشح کننده دوپامین از بین بروند، نشانه‌های پارکینسون پدیدار می‌شود.

به نظر می رسد عوامل مختلف دیگزی نیزدر بروز آن نقش دارند، از جمله:

. ژنتیک

محققان جهش های ژنتیکی خاصی را شناسایی کرده اند که می تواند باعث بیماری پارکینسون شود. اما این موارد شایع نیستند به جز در موارد نادری که بسیاری از اعضای خانواده مبتلا به بیماری پارکینسون هستند.

. محرک های محیطی

قرار گرفتن در معرض یکسری سموم خاص یا برخی عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را در آینده افزایش دهد، اما خطر آن نسبتاً کم است.

محققان همچنین خاطرنشان كردند كه در مغز مبتلایان به پارکینسون تغییرات بسیاری رخ می دهد، اگرچه هنوز مشخص نیست كه چرا این تغییرات رخ می دهد.  این تغییرات شامل موارد زیر است:

. وجود اجسام لویی

مجموعه ای از مواد خاص درون سلول های مغزی نشانگرهای میکروسکوپی بیماری پارکینسون هستند که اجسام لویی نامیده می شوند و محققان معتقدند که این اجسام لوئی سرنخ مهمی را برای کشف علت بیماری پارکینسون در اختیار دارند.

آلفا سینوکلین در اجسام لویی یافت می شود. اگرچه بسیاری از مواد در اجسام لویی وجود دارند، دانشمندان معتقدند که مهمترین آن پروتئین طبیعی و گسترده ای است به نام آلفا سینوکلین (a-synuclein) که در تمام اجسام لویی به صورت انبوه یافت می شود وسلول ها نمی توانند آن را تجزیه کنند.  این ماده در حال حاضر یک موضوع مهم و مورد توجه محققان بیماری پارکینسون است.

علائم و نشانه های بیماری پارکینسون

علائم در مراحل اولیه بیماری، خفیف است. برای مثال ممکن است شما لرزش خفیف یا احساس گرفتگی در یکی از پاهای خود داشته باشید. علائم اغلب از یک طرف بدن شروع می شود و معمولاً حتی بعد از ایجاد علائم در هر دو طرف، در سمت اول شدیدتر خواهد بود. هرچند رعشه نشانه شایع پارکینسون است، اما خود این اختلال باعث سفتی و گرفتگی عضلات یا آهسته شدن حرکات می‌شد.

. لرزش :

لرزش معمولاً از یک اندام شروع می شود که اغلب دست یا انگشتان دست است. ممكن است فرد انگشت شست و سبابه را به هم بمالد كه به آن لرزش پیل رولینگ گفته می شود. ممکن است لرزش در هنگام استراحت وجود داشته باشد.

. حرکت آهسته (برادی کینزی) :

ممکن است با گذشت زمان بیماری پارکینسون حرکت را کند کرده و کارهای ساده را دشوار و وقت گیر کند. قدم های فرد هنگام راه رفتن کوتاه تر می شود. بلند شدن از صندلی دشوار می شود.  فرد هنگام راه رفتن پاهای خود را روی زمین می کشد .

. سفتی عضلات :

سفتی عضلات می تواند در هر قسمت از بدن رخ دهد. عضلات سخت می تواند دردناک باشد و دامنه حرکت را محدود کند.

. اختلال در قامت و تعادل :

فرد می تواند قامت خمیده پیدا کند یا ممکن است دچار مشکل تعادل شود.

. از دست دادن کنترل حرکات :

ممکن است توانایی انجام حرکات ناخودآگاه از جمله چشمک زدن، لبخند زدن یا حرکت دست ها هنگام راه رفتن کاهش پیدا کند.

. تغییرات تکلم :

تکلم ممکن است آرام، سریع، مبهم یا با تردید باشد و بیشتر حالت یکنواخت و بدون بالا و پایین های معمول را داشته باشد.

. تغییرات نوشتار:

نوشتن می تواند دشوار شود و دست خط فرد کوچک به نظر برسد.

برخی دیگر از علائم عبارتند از:

اضطراب و استرس و تنش‌های روانی

گیجی و منگی

افسردگی

غش

از دست دادن حافظه

 نگاه ثابت

اختلال بویایی

 گام های کوتاه با قامت خمیده

 مشکلات شناختی 

عوارض بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون اغلب مشکلاتی به همراه دارد که قابل درمان هستند، از جمله:

. مشکلات تفکر

ممکن است فرد مشکلات شناختی (دمانس یا زوال عقل) و مشکلات تفکر را تجربه کند. این موارد معمولاً در مراحل بعدی بیماری پارکینسون اتفاق می افتد.  این مشکلات شناختی چندان به داروها پاسخگو نیستند.

. افسردگی و تغییرات عاطفی

ممکن است گاهی اوقات فرد در مراحل اولیه دچار افسردگی شود. درمان افسردگی می تواند توانایی مقابله با سایر چالش های بیماری پارکینسون را آسان تر کند. همچنین ممکن است تغییرات عاطفی دیگری مانند ترس،  اضطراب یا از بین رفتن انگیزه را تجربه کند.  پزشکان ممکن است برای درمان این علائم داروهایی را تجویز کنند.

. مشکلات بلع

با پیشرفت بیماری ممکن است بلع بیمار دچار مشکل شود. بزاق به دلیل کند شدن بلع در دهان جمع می  شود و منجر به سرازیری آب دهان می شود.

. مشکلات جویدن و خوردن

آخرین مرحله بیماری پارکینسون بر عضلات دهان تأثیر می گذارد و جویدن را مشکل می کند. این مسئله می تواند منجر به خفگی وسوء تغذیه شود.

. اختلالات خواب

مبتلایان به پارکینسون اغلب دارای مشکلات خواب هستند، از جمله بیدار شدن مکرر در طول شب، بیدار شدن زود هنگام یا خوابیدن در طول روز

همچنین ممکن است افراد اختلال عملکرد خواب با حرکت سریع چشم را تجربه کنند که همراه با انجام دادن فعالیت هایی در خواب است.  داروها ممکن است به رفع مشکلات خواب کمک کنند.

. مشکلات مثانه

 بیماری پارکینسون ممکن است باعث ایجاد مشکلات مثانه از جمله عدم توانایی در کنترل ادرار یا مشکل در ادرار کردن شود.

. یبوست

بسیاری از مبتلایان به پارکینسون دچار یبوست می شوند که عمدتا به دلیل کندترشدن حرکات دستگاه گوارش است.

. تغییرات فشار خون

ممکن است هنگام ایستادن به دلیل افت ناگهانی فشار خون (افت فشار ارتوستاتیک) احساس سرگیجه یا سبک سری کند.

.اختلال عملکرد بویایی

 ممکن است در شناسایی بوها یا تفاوت بین بوها مشکل داشته باشد.

. خستگی

 بسیاری از مبتلایان به پارکینسون انرژی خود را از دست می دهند و خیلی زود احساس خستگی می کنند، به خصوص در اواخر روز. علت آن همیشه مشخص نیست.

. درد

برخی از مبتلایان به پارکینسون درد را تجربه می کنند، چه در نواحی مشخصی از بدن و چه در کل بدنشان.

. اختلال عملکرد جنسی

برخی از افراد مبتلا به پارکینسون متوجه کاهش میل یا عملکرد جنسی خود می شوند.

. افتادن و بروز شكستگی استخوان‌ها

پارکینسون چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در برخی موارد تشخیص در مراحل اولیه دشوار است زیرا علائم پارکینسون به عنوان علائم طبیعی افزایش سن تلقی می‌شوند.هیچ آزمایش یا آزمایش خونی برای تشخیص پارکینسون وجود ندارد اما پزشک ممکن است آزمایش هایی، مانند آزمایش خون را درخواست کند تا تشخیص های دیگری که ممکن است باعث علائم شما شود را رد کند.

پزشکی که در زمینه بیماری های سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) آموزش دیده است، بیماری پارکینسون را بر اساس تاریخچه پزشکی، بررسی علائم و نشانه های شما و معاینه بالینی و عصبی تشخیص می دهد. 

همچنین ام آر آی یا سی تی اسکن مغزی برای افراد مبتلا به پارکینسون چیزی را مشخص نمی‌کند پزشک ممکن است اسکن SPECT (توموگرافی کامپیوتری تک فوتونی) را که به آن اسکن انتقال دهنده دوپامین (DAT) می گویند، پیشنهاد کند.  اگرچه این می تواند به تایید تشخیص کمک کند، اما علائم و معاینه عصبی در نهایت تشخیص صحیح را تعیین می کنند.  بیشتر افراد به اسکن DAT احتیاج ندارند.

هم چنین اسکن چشم روشی جدید برای تشخیص پارکینسون در مراحل اولیه بیماری است.در این بیماری دوپامین کاهش می یابد و کاهش دوپامین با نازک شدن سلول های عصبی شبکیه چشم مرتبط است.

بیماری پارکینسون چگونه درمان می‌شود؟

داروها

سه نوع دارو برای درمان پارکینسون وجود دارد.

. اولین گروه شامل داروهایی می‌شود که دوپامین را در مغز افزایش می‌دهند. متداول‌ترین آنها لوودوپا (با مخفف ال-دوپا) است. داروهای دیگر جایگزین‌های دوپامین بوده یا از بین رفتن دوپامین را کاهش می‌دهند.

. دومین گروه از داروها، برخی علائم حرکتی ناشی از پارکینسون مانند لرزش را کاهش می‌دهند. سومین گروه از داروها، علائم غیر حرکتی مانند افسردگی را کاهش می‌دهند.

. لوودوپا. آل – دوپا اساس و بنیان داروهای درمان پارکینسون است. این دارو باعث می‌شود که دوپامین در مغز دوباره ترشح شود و لرزش و علائم حرکتی دیگر پارکینسون کاهش یابد. این دارو معمولاً با کندی و سختی حرکت مقابله می‌کند اما مشکلات تعادلی را نمی‌تواند درمان کند. آل – دوپا معمولاً با داروی کربی دوپا برای کاهش حالت تهوع، استفراغ و عوارض جانبی دیگر مصرف می‌شود. با این که علائم بهبودی پس از مصرف آل – دوپا چشمگیر است اما بیماران به صورت تدریجی مقادیر مصرف این دارو را افزایش می‌دهند تا بتوانند حداکثر استفاده را از مزایای آن بکنند. علاوه بر آل – دوپا – کربی دوپا،

برخی دیگر از داروهای پارکینسون عبارتند از:

داروهایی که جایگزین دوپامین در مغز بوده و می‌تواند به تنهایی یا همراه با آل – دوپا مصرف شوند.

داروهایی که باعث تجمع دوپامین در سلول‌های عصبی شده و علائم پارکینسون را کاهش می‌دهد.

داروهایی که اثرات آل – دوپا را در کاهش از بین رفتن دوپامین افزایش می‌دهند.

یک داروی ضدویروسی که به کاهش علائم و دیسکینزی کمک می‌کند. این دارو غالباً در مراحل ابتدایی پارکینسون به کار برده می‌شود.

داروهایی که برای درمان لرزش بسیار مؤثر هستند.

دارو برای علائم غیر حرکتی. پزشکان برخی دیگر از داروها را برای درمان علائم غیر حرکتی پارکینسون مانند افسردگی و اضطراب تجویز می‌کنند.

عمل جراحی

تحریک عمیق مغز

در تحریک عمیق مغز، یک الکترود با کمک عمل جراحی در قسمتی از مغز کاشته می‌شود. این الکترود مغز را برای انسداد علائم حرکتی پارکینسون تحریک می‌کند. افرادی که در ابتدا به آل – دوپا واکنش مثبت نشان می‌دهند به تحریک عمیق مغز نیز واکنش نشان می‌دهند. در حالی که این روش برای درمان پارکینسون و عملکردهای حرکتی بسیار مؤثر است اما معمولاً بر اختلالات گفتاری، جمود حرکتی، اختلالات تعادلی، اضطراب، افسردگی و جنون و زوال عقل تأثیری ندارد.

همچنین تحریک عمیق مغز از پیشروی پارکینسون جلوگیری نمی‌کند و برخی از مشکلات دومرتبه به تدریج بازمی‌گردند. عموماً این روش برای افرادی که مشکل حافظه، توهم، افسردگی شدید، بیماری یا واکنش ضعیف نسبت به آل – دوپا دارند به کار برده نمی‌شود؛ مانند هر عمل جراحی مغزی دیگر، برخی از عوارض ممکن است پس از عمل مانند سکته مغزی و خونریزی مغزی ایجاد شوند. به ندرت ممکن است عفونت نیز در مغز ایجاد شود.

سبک زندگی

برخی تغییرات در سبک زندگی ممکن است به مقابله با بیماری پارکینسون کمک کند:

با خوردن غذاهای مغذی و عدم استعمال دخانیات سالم بمانید

اگر دچار اختلال بلع هستید تغییراتی در آنچه می‌خورید و میاشامید ایجاد کنید

از گفتار درمانی برای کمک به اصلاح تغییرات ایجاد شده در بلع و تکلم خود کمک بگیرید

وقتی که حال شما خوب است تا آنجا که می‌توانید فعال باشید. زمانی که انرژی شما تحلیل می‌رود بیش از اندازه فعالیت نکنید

در صورت نیاز در طول روز استراحت کرده و از استرس دوری کنید

از فیزیوتراپی و درمان‌های شغلی برای کمک به حفظ استقلال و کاهش خطر زمین خوردن‌های احتمالی استفاده کنید

از نرده در خانه خود استفاده کرده تا از زمین خوردن پیشگیری کنید. نرده‌ها را در حمام و در راه پله کار بگذارید

در صورت نیاز از وسایل کمکی استفاده کنید تا حرکت کردن برای شما راحت‌تر شود. این ابزارها شامل ظرف خاص برای غذا خوردن، ویلچر، وسایل کمک برای بلند شدن از رختخواب، صندلی حمام و واکر استفاده کنید.

خود و خانواده از یک مددکار اجتماعی یا مشاورهای دیگر برای مقابله با این اختلالات کمک بگیرید. این خدمات می‌تواند از بیرون به شما کمک کند مانند غذا خوردن روی ویلچر.

توان‌بخشی و درمان‌های حمایتی 

تمرینات ورزشی تقویتی، کششی و انعطاف‌پذیری

فعالیت‌های فیتنس هوازی

روش‌های بهبود حرکتی: پیاده‌روی، جمود، بلند شدن از روی صندلی، کاهش احتمال زمین خوردن

روش‌های بهبود فعالیت‌های خود مراقبتی

دست خط

مدیریت استرس

آموزش راهبردهای شناختی

گفتار درمانی در بلع، کنترل نرخ تنفس و آواسازی

رژیم غذایی: یک رژیم غذایی نرمال و سالم می‌تواند باعث خوب شدن حال فرد مبتلا به پارکینسون شده همان گونه که برای هر فرد دیگری نیز مؤثر است.

فیزیوتراپی عوارض ثانویه را به حداقل می‌رساند و عملکرد و توانایی حرکتی بیمار را به حداکثر می‌رساند.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنم؟

 چهار مورد از علائم پارکینسون که در مراحل اولیه بیماری رایج است عبارتند از:

. ارتعاش دست و پا در حالت استراحت (لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت)

. آرام شدن حرکت

. سختی حرکت و خشک شدن دست و پا یا بدن

. تعادل ضعیف

در حالتی که دو یا تعداد بیشتری از این علائم را در خود یا اطرافیانتان می‌بینید؛ به خصوص وقتی که نشانه‌ها در یک سمت بدن بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود، حتما به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

اگر شما یا یکی از اطرافیانتان به این بیماری مبتلا شده‌اید، نگران نباشید، با مصرف دارو و انجام روش‌های درمانی جدید می‌توان علائم پارکینسون را کاهش داد و روند طبیعی زندگی را در پیش گرفت.